Monarkia Autoritarioa Europako Erdi Aroan

Europako errege batzuk bere nagusiagoa inposatu zuten jauntxo feudalen gainean Erdi Aroaren amaieran, ondorioz beraien autoritatea finkatu eta monarkia sendoak sortu zituzten. Nobleziaren, elizaren eta udalerrien boterea mugatu zuten. Norberkeriaz gobernatu zuten. Zeinbat neurri onartu zituzten:

• Administrazio zentralizatua sortu.
• Errege-armada iraunkorrak eratu zituzten.
• Batzar ordezkatzaileen jarduera mugatu zuten.
• Zergak igo zizkioten herri xeheari, funtzionarioei eta armadari.
• Diplomazia-lanei ekin zieten.

Denborarekin erregeak bizilekutzak hastu zuten hiria. 146an ezkondu ziren Fernando eta Elisabet: Aragoiko erregearen semea lehenengoa Gaztelako erregearen arreba bigarrena Elisabet Gaztelako erre gina egin zen 1474an, eta Fernandok Aragoiko Koroa hartu zuen oinordetzan 1478an. Hon horrela, Gaztelako koroaren eta Aragoiko koroaren bateratzea gertatu zen. Batasun hori pertsonaia baino ez zen. Elisabetek eta Fernandok, Errege-erre gina Katoliko zeritzenak, elkarrekin gobernatzen zituzten beren lurralaina erresuma bakoitzak bere lege eta erakundeei eutsi zien. Dinastieri botasuna Karlos Lak hast-Errege-erregina Katolikoen biobas eta haren ondo rengoek finkatu zuten.

Gaztela eta Portugalen arteko lehia zela eta Errege-erregina Katolikoek aita santuarengana jo zuten, hark erabaki zezan aurkitzen ari ziren lurren gaineko eskubideez. Azkenean, Gaztela eta Portugalek Tordesillasko Ituna sinatu zuten 1494an. Itunean meridiano bat egitea erabaki zen; meridianoa Azore uharteen mendebaldetik 370 legoatara zegoen (2.000 km inguru). Meridianotik mendebaldera zeuden lur rak Gaztelarentzat izango ziren, eta ekialdera zeude nak Portugalentzat. Hori hala, Portugali zegozkion bai Afrika eta Asia, bai eta Brasil ere, ituna sinatu eta urte batzuetara aurkitu zena. Gaztelaren esku geratu ziren Amerikako lur gehienak. Aurkikuntzen ondorioz itsasoz haraindiko bi inperio sortu ziren, Espainiarena bata, Portugalena bestea. Europak munduko gainerako lurraldeekiko izango zuen hegemoniaren hasiera izan ziren. Esplorazioei esker planeta osatzen duten lurrei eta ozeanoei buruzko ezagutza xehea lortu zen eta hainbat landare eta animalia espezie aurkitu ziren.

1518an, Hernán Cortés Kuban itsasoratu zen, 400 gizonen buru zela, Mexikoko golkoa esploratzeko asmoz. 1519an Veracruzen lehorreratu zenean, han inperio handi bat zegoela jakin, eta konkistatzea erabaki zuen. Aztekek azpiratutako herrien artean aliatuak lortzeko erabili zuen Cortések bera iritsi zenean indiarren artean sortu zen nahasmendua.

Cortés azteken hiriburuan sartu zen urte horretan bertan, Tenochtitlán-en, eta Moctezuma enperadoreak egin zion harrera, era baketsuan. 1520an, ordea, aztekak matxinatu egin ziren, eta espainiarrek Tenochtitlánetik ihes egin behar izan zuten (Gau Tristea). Urte bat geroago, 1521ean, Cortések azteken inperioaren behin betiko konkista prestatu zuen: Tenochtitlán okupatu eta suntsitzeko agindu zuen. Hurrengo urteetan, Mexikoko gainerako lurrak konkistatu ziren.