Mitos, Ritos e Relixións: Unha Visión Antropolóxica

Os roles de xénero son o primeiro nivel de estratificación social, porque dan lugar a diferente acceso ao prestixio, á propiedade e á riqueza. O ateísmo é a crenza baseada na inexistencia da divindade. O agnosticismo é a postura que considera que é imposible chegar a saber se a divindade existe.

Mitos, Ritos e Relixións

A historia dá conta tamén de que o culto aos deuses está presente dende os comezos da civilización humana, como se demostra nas mitoloxías. A relixión é un sistema de símbolos que permite crear vínculos entre os seres humanos ao formular unha concepción do mundo compartida e un estado emocional común. A relixión inclúe tanto as institucións máis formais como as tradicións, a mitoloxía, as experiencias místicas, os ritos e todos aqueles elementos culturais que teñan que ver coa espiritualidade humana. O ser humano usa a relixión para atopar sentido á súa existencia, para situarse no mundo e, dalgunha forma, controlalo. Algúns antropólogos afirman que a morte é a orixe de toda relixión; outros afirman que é a orixe de toda a cultura. A morte é para o ser humano o seu horizonte vital. É consciente de que vai morrer e elabora respostas para tentar superar a angustia que lle produce este feito. A morte non é o único feito sobre o que se pregunta o ser humano. As preguntas que se fai o ser humano, pola súa conciencia de si mesmo e o seu contorno, parecen ser universais e estar presentes en todas as culturas e en todos os individuos. As respostas relixiosas non apelan á nosa intelixencia nin á nosa razón, senón que se dirixen ao ámbito da intuición e dos sentimentos. É innegable que a relixión forma parte indisociable do fondo cultural de calquera sociedade e da historia da humanidade en xeral.

O Horizonte Mitolóxico

Os mitos son un tipo especial de relato que tenta explicar e dar respostas ás principais preguntas do ser humano. A súa función é lograr que sexamos capaces de asimilar emocionalmente aqueles aspectos da vida e a natureza que nos producen angustia e estrés. A estrutura dos mitos é similar en todas as culturas. Se descompoñemos os mitos nas súas unidades fundamentais, veremos que forman unidades en oposición (ben/mal, home/muller, vida/morte, etc.) que reflicten os valores da sociedade que orixina o mito.

Os mitos teñen os seguintes compoñentes:

1. Contido: refírese sempre ás cuestións últimas que afectan ao ser humano.
2. Función: é proporcionar valores e darlle sentido á vida humana, mesmo a aqueles aspectos que semellan non telo, como o sufrimento, a enfermidade, o sacrificio e a morte.
3. Contexto: adoita ser no ámbito do ritual, en épocas e situacións específicas relacionadas co ámbito do sagrado.
4. Estrutura: vén determinada por pares de oposicións que comezan pola ruptura temporal entre o tempo mítico e o tempo natural, entre o material e o espiritual, entre o ben e o mal.
5. Forma: pode ser múltiple, xa que pode narrarse en forma de relato, pero tamén de danza, película, etc.

Os Rituais

Os ritos son cerimonias que se repiten invariablemente de acordo cunhas normas estritas. Representan o relato dun mito e teñen un carácter simbólico. Permiten recordar e facer presente o mito, renovándoo para que siga a cumprir a súa función na cultura. Estas celebracións poden ser máis ou menos solemnes segundo teñan un carácter institucional ou ben poidan ser levadas a cabo por calquera crente. Nas relixións comunitarias os ritos son representados por un sacerdote que é o representante da igrexa. Non obstante, en relixións individualistas o rito é representado por calquera persoa.

Os diferentes tipos de ritos teñen que ver coa súa función:

1. De purificación: para lavar a culpabilidade e reconciliar a persoa coa divindade. Case sempre teñen que ver coa auga.
2. De sangue: para ofrecerlle sacrificios á divindade. Estes rituais poden ser na propia persoa ou a través de animais.
3. De iniciación: para introducir a un neófito nos misterios ou prácticas relixiosas secretas.
4. Fenómenos naturais: a primavera, a colleita, os temporais, etc.
5. Exorcismos: para afastar os malos espíritos.
6. De consagración: para dotar de autoridade a persoas ou facer lugares sagrados.
7. Conmemoración: para recordar acontecementos clave ou a fundación dunha crenza.
8. De acción de grazas: por un beneficio recibido despois dunha petición.
9. De expiación: para pedir o perdón por unha culpa.
10. De tránsito ou de paso: danse en momentos clave da vida e conmemoran o paso dunha posición social a outra.

As Relixións

A orixe do termo relixión vincúlase ao verbo latino religare, que significa volver a establecer lazos entre o ser humano e Deus. A relixión relaciona as persoas cun ser superior do cal se recoñecen dependentes. O individuo relixioso recoñece esa relación de dependencia coa divindade e exprésaa mediante palabras, xestos e ritos especiais que configuran unha determinada relixión. A relixión propón sempre unha relación persoal cunha entidade con vontade e intelixencia, coa que é posible a comunicación, e non con forzas cegas da natureza. Case sempre se elixen lugares, obxectos e expresións concretos que se reservan para ese fin, que se consagran a Deus e que se fan sagrados. Millóns de persoas no planeta cren que existe un Deus creador do mundo e da humanidade: cristianismo, islamismo, hinduísmo, budismo, confucianismo, shintoísmo, taoísmo, xudaísmo e zoroastrismo (cultos africanos e as manifestacións relixiosas dos pobos aborixes). A relixión é un produto cultural que á vez intervén na formación e orientación das diversas culturas e articúlase con elas.

Catro Dimensións Fundamentais do Fenómeno Relixioso

1. O sistema de crenzas fai referencia aos contidos do credo de cada relixión e ás doutrinas sobre Deus, o mundo, o ser humano e as súas relacións mutuas. As crenzas son a base da vida relixiosa. Son as que dan valor e significado aos ritos. Nalgúns casos, este sistema de crenzas oponse ás normas, dando lugar á conflitividade social.