Meseta eta Hegal Menditsuak: Espainiako Erliebearen Unitate Nagusiak

Meseta: Penintsulako Erliebearen Oinarrizko Unitatea

Meseta Penintsulako erliebearen oinarrizko unitatea da. Aro Primarioko orogenia hertziniarrean sortu zen eta, higadurak suntsitu ondoren, zokalo bihurtu zen. Aro Tertziarioan, orogenia alpetarrean, meseta suntsitu egin zen. Hori dela eta, hurrengo hauek bereiz daitezke:

• Antzinako zokalo paleozoikoa: Penintsularen mendebaldean baino ezin da ikusi (Zamora, Salamanca eta Extremadurako lautada txikiak). Material tertziarioen geruza suntsitu eta agerian utzi zituen jatorrizko materialak: granitoa, arbela eta kuartzita. Erliebea penilautadek osatzen dute.
• Mesetaren barrualdeko mendilerroek Mendikate Zentrala eta Toledoko mendiak osatzen dituzte. Aro Tertziarioan sortu ziren, orogenesi alpetarraren eraginez, mesetaren zokaloan arrakalak eta failak egin eta bloke batzuk altxatu zirenean. Biak Aro Primariokoak dira (granitoa, arbela, gneisa) eta gailur leunak dituzte; higadura-gainazal altxatuak dira.
• Mesetaren barrualdeko arro sedimentarioak Aro Tertziarioan sortu ziren, orogenia alpetarrak failak sortu eta mesetako bloke batzuk hondoratu zituenean. Sortutako erliebean honako hauek ziren nagusi:
  • Paramoak: Gainazal estruktural lau eta garaiak dira, goiko aldean kareharrizko geruza dutelarik, higadurari aurre egiten diona.
  • Landazabalak: Lautada baxuak dira, ondulazio gutxikoak, eta ibaiek zeharkatzen dituzte.
  • Aldapak: Paramoen eta landazabalen arteko inguru inklinatuak dira.

Hegal Menditsuak

Aro Tertziarioan eratu ziren, mesetako blokeak gaztetu eta Aro Sekundarioan jalkitako materialak tolestean. Hurrengo hauek bereiz daitezke:

• Galizia eta Leoneko mendigunea: Orogenia alpetarrean, arrakalatu eta gaztetu egin ziren. Beraz, material paleozoikoak eratzen dute, eta altuera gutxiko mendiak ditu, faila askorekin.
• Kantabriar mendikatea: Bi sektore ditu:
  • Mendebaldeko sektorean (Asturiar mendigunea): Mesetako zokaloa osatzen zuten material paleozoikoak daude. Orogenia alpetarrean gaztetu ziren. Mendebaldeko muturrean, erliebe apalatxe motakoak aurkitzen ditugu, eta ekialdean, Picos de Europa.
  • Ekialdeko sektorean (Kantabriako mendialdea): Kareharrizko material sekundarioak dira nagusi. Mesetaren ertzean, Aro Sekundarioan eta orogenia alpetarrean tolestu ziren. Erliebe jurasikoaren adibideak daude.
• Iberiar mendikatea: Tarteko neurria du, eta itsasoak mesetaren zokaloaren ekialdeko aldean utzitako material sekundarioek osatzen dute. Materialok orogenia alpetarrean tolestu ziren. Material paleozoikoak sektore batzuetan baino ez daude:
  • Iparraldeko sektorean: Mendikateko mendirik garaienak daude (Picos de Urbión).
  • Soriaren hego-ekialdetik aurrera: Iberiar mendikateak barrualdeko eta kanpoaldeko adarrak ditu, eta bien artean, fosa tektonikoa dago, Aro Tertziarioko materialez betea.
• Sierra Morena: Meseta eta Guadalquivir harana bereizten dituen maila bortitza da. Puntu askotan, arrakalatutako makurdura handia da. Harriak paleozoikoak dira, kolore ilunekoak, baita landaredia ere.