Lurraren egitura aztertze metodoak

Uhin sismikoak

Tomografia sismikoa lurraren barnealdea ezagutzeko erabiltzen duten zeharkako teknika.

Lurrikarren uhinak hedatu egiten dira (leku ezberdinetara, ez bakarrik lurrikara gertatu den lekuan)

Material zurrun eta hotzetan azkarrago hedatzen dira uhinak, eta material bero eta plastikoagoetan motelago. Orduan, bat-bateko abiadua-aldaketak zurruntasunean aldaketa bat egon dela adierazten du eta abiadura aldaketa horreri, etenunea deitzen zaio.

Lurrikara ematen den puntuari hipozentroa deitzen zaio.

Zeharkako uhinak

Lurraren barnealdea, gizaki baten barnealdea… ezagutzeko zeharkako metodoa erabiltzen dute. Hau da, zerbait zuzenean ezin denean aztertu zeharkako metodoak erabili eigten dute.

Luzetarako/Zuzeneko uhinak

Lurra modu zuzenean aztertu ahal denean, zulo handirik egin gabe edo gainazala aztertu behar denean zuzeneko uhinak erabili egiten dira.

P uhinak (primarioak edo luzetarako/zuzen uhinak)

Lurrikaren ondorioz sortzen da, sismigrafoan lehenengo jasotzen diren uhinak dira. Lurraren atal likidoak zeharkatzeko gaitasuna dute. Konpresioak eta dilatazioak sortzen dituzte arroketan.

S uhinak (sekundarioak edo zeharkako uhinak)

Zuzeneko uhinen ondoren ailegatzen dira sismografoetara. Ez dira hedatzen likidoetatik, hau da, bakarrik hedatzen dira solidoetatik (nukleoan). Hedatzean haien norabidearekiko perpendikularrak diren goranzko eta beheranzko mugimenduak sortzen dituzte partikuletan.

L (Love) eta R (Rayleigh) uhinak

Lurreko azalean bakarrik hedatzen dira. Lurrazalean dardara sortzen dute eta bibrazio horren ondorioz sortzen dira lurrikarek eragiten dituzten kalteak.

Lurra homogenoa: uhinen abiadura konstantea

Lurra heterogenoa: uhinen abiadura ez da konstante, hau da, aldatzen da.

*Nukleoa solidoa da.

Litosfera plaken-mugimenduak

Litosfera plakak bata bestearekiko mugitu egiten dira.

Muga konbergenteak →←

Konbekzio korronteen bidez mugitzen dira eta elkarrengan hurbildu egiten dira.

Hiru modukoak izan daitezke:

Ozeano-plaka vs kontinente plaka (subdukzioa)

Ozeano-plaka vs ozeano-plaka (subdukzioa)

Kontinente plaka vs kontinente plaka

Litosfera bien lodieraren eta dentsitatearen ondorioz, plakek ezin dute hondoratu eta elkarren aurka talka egiten dute kontinente barneko mendikateak sortuz (obdukzioa).

Subdukzioa

Plaka konbergente bat bestearen kontra egitean plaka bat beheruntz joatea. Beheruntz joaten den plaka dentsitate txikiago duena da.

Galdatze partziala

Lur azpiko materiala urtu egiten da, tenperatura altuengatik.

Erupzioa

Talkeen ondorioz gaineko plaka deformatu egiten da, bi plaken artean hutsune bat utziz eta barruko material hori beroa dela eta zirrikitu horretatik ateratzen da, honi erupzioa deritzo. Magmaren kaporaketa horren ondorioz mendikateak sortzen dira.

{ Ozeaniko v.s. ozeaniko: Japonia ; Ozeaniko v.s. kontinental: Hego amerika ; Kontinental v.s. kontinental: Himalaia }

Muga dibergenteak ←→

(ozeanoren ediko gandorrak)

Bi plaka dibergente elkarrengandik banatu egiten dira eta erdian hutsune bat sortzen da, magmaz betetzen den hutsune bat. Magma itsasoarekin kontaktuan jartzean, solidifikatu egiten da, gandorrak sortuz.

Islandia (muga dibergenteak)

Bi plaka tektonikok banatzen dute: Eurasiarra eta Amerikarra.

Ura bero dago lurrazala oso mehea delako eta mantuarekin kontaktu handiagoa duelako, baina lurra ez dago bero (bero transmitzaile txarra delako), bakarrik ura dago bero.

Geiserrak lurrazaleko irekidur bat da eta bertattik ur lurrun oso beroa ateratzen da.

Muga transformatzaileak ⥦

Paraleloan mugitzen diren plakak dira, beraien artean labandu egiten dira. Lurrikarak sortzen ditu gehien bat, baina erupzioak ere gertatzen dira. Azkenean apurketa bat da lurrazalean, bere azpian mantua dago eta bertan magma dago, konbekzio korronteak direla eta ateratzen dena.

San Andres failak transformatzaileak dira (urtean 5-6cm banatzen dira)

Luma beroak

Luma beroak mapan identifikatuta dauden puntuak dira, nahiz eta plaka tektonikoen mugetatik urrun egon bertan erupzio bat egon daiteke edozein momentutan. (benetan ez dakite zergatik gertatzen den, ez dauka azalpenik)