Inperio karolingioa

GARAI PATRIARKALA

• Tribu nomadak → Tigris ibaiaren artean → Kanaan.

• Euren nagusia (Patriarka) → gizona.

• Abraham patriarka.

• Klanetan banatuta.

• Abeltzainak.

• Jainkoen omenezko santutegiak eraiki.

IRTEERA

• Hebrearrak Egipton lan egiten faroien menpe esklabu moduan krisi baten ostean → Kanaanera itzuli ziren (ihes egin zuten).

• Basamortuko Sinai mendian jainkoak Moisesi 10 aginduak entregatu zizkion.

• MOISES

EPAILEEN GARAIA

• Kanaan konkistatu astiro astiro (era baketsuan?).

• Hamabi tributan banatuta (Jacoben semeak).

• Tribu guztiak elkartu hobeto konkistatzeko.

• Etsaiengandik babesteko (epailea).

MONARKIA

• Tribu guztiak elkartzeko, erregeak sortu ziren (Saul, David eta Salomon).

ZATIKETA

• Erreinua bi zatitan banatu zen.

• Israel, iparraldean (Samaria hiriburua) eta Juda, hegoaldean (Jerulasem hiriburua).

• Erreinu biak ahuldu ziren.

ERBESTEALDIA

• Iparraldeko erreinua → asiriarren esku geratu (721).

• Nabukodonosor (Babiloniako erregea) → hegoaldeko erreinua konkistatu (586).

• Milaka Israeldar erbesteratu zuten.

• Tenplua suntsitu.

PERSIARREN GARAIA

• Zirok (Persiako erregea) → Babilonia konkistatu.

• Juduei → haien lurreetara itzultzea utzi zuen.

• Herrialdearen berregituratze politiko eta ekonomiko motela hasi.(Esdrasen + Nehemiasen agindupean)

GREZIARREN GARAIA

• Alexandro Handiak → Ekialdearen zati handi bat menperatu.

• Alexandro Handiaren ondorengoak (Siriako eta Palestinako erregea izan zen).

• Greziarren ohiturak + erlijioak ezarri → juduei.

• Makabearrak → erabaki horren aurka → altxatu.

ERROMATARREN GARAIA

• Ponpeiok → Palestina konkistatu.

• Erromatarrek → monarkia sortu eta ezarri.

• Herodesen erregealdian → Jesus jaio zen (Belen-en).

• Salbamen-garai berria iragarri.

• Agintari juduek biraogiletzat jo + heriotzara zigortu.

KRISTAUTASUNAREN HEDAPENA

• Jesus hil eta piztu ondoren → ikasleek mezua zabaldu (Palestinatik + kanpotik).

• Kristautasuna erromatarren Inperio osoan hedatu.

• Erromatarrek → Jerusalem erdi suntsituta utzi (70. Urtean).