Historiografiaren Bilakaera: XIX. Mendetik XXI. Mendera

XIX. mendearen erdialdetik 1930. urtera: Abiapuntua

Historia Tradizionala

Bi eskola historiografiko bereizten dira: Historizismoa eta Positibismoa. Hauek izango dira nagusi 1930. urtera arte mundu zientifikoan.

Historizismoa

Alemanian sortua, idealismo filosofikoarekin eta erromantizismoarekin lotua. Erromantizismoak sustraiak goraipatzen ditu eta horretarako historiara jotzen du. Historizismoarentzat:

• Gertakari historikoak bakarrak eta errepikaezinak dira.
• Historia bakarra bada, ezin da legerik atera.
• Historia interpretazio subjektiboa da.
• Ez da zientifikoa.

Positibismoa

Helburua gertakariak era ordenatuan kontatzea da, historizismoaren aurka sortzen den korrontea. Ezaugarriak:

• Historizismoaren aurkako erreakzioa.
• Historia zientzia bihurtu nahi da.
• Berrikuntzak iturrietan eta metodoan: dokumentu idatziak bakarrik onartzen dira. Euristika erabiliz egia bilatzen da.

Amankomunean dutena:

• Egilea: pertsona handiak (agintariak, politikariak, militarrak, erregeak...).
• Objektua: pertsonai horien ekintzak.
• Historia narratiboa da.

Bigarren Fasea: 1929 - Berrikuntza

Eskola Berriak

Bi eskola edo paradigma nagusi:

1. Annales eskola: Aldizkari batean historialari talde batek idatzitakoa. 1929an argitaratu zen lehen alea.
2. Marxismoa: Arrakasta Wall Street-eko krakaren azalpenak emateagatik.

Amankomunean dutena:

• Gertakarien ordez, prozesuak aztertzen dira.
• Egilea: gizaki multzoa.
• Objektua: giza multzoen ekintza guztiak.
• Historia esplikatiboa da: fenomenoak argitu nahi dira.

Marxismoa: Materialismo Historikoa

Hiru kontzeptu berriren inguruan:

1. Eredu esplikatiboak: gizarteen funtzionamendua eta aldaketa azaltzen dute.
2. Produkzio modua: gizartean hiru maila (azpiegitura, egitura, goiegitura).
3. Aldaketak: talde gatazkek eragindakoak.

Produkzio moduak historian zehar: harraparia, neolitikoa, esklabista, feudala, kapitalista, sozialista.

Historia Berriak: XX. mendearen erdialdetik aurrera

Annales eta Marxismoaren ereduari jarraituz, 50eko hamarkadatik aurrera. 70eko hamarkadan sendotzen da.

• Historia estrukturala: gizarteen egituren historia.
• Mentalitateen historia: psikologia soziala eta antropologiarekin lotua.
• Historia ekonomikoa eta historia soziala: marxismoari lotua.
• Historia kuantitatiboa edo kliometria: datuak eta neurketa zehatzak.
• Emakumeen historia: genero ikuspegia, feminismoarekin lotua.

1980ko hamarkada

Historia kualitatiboa nagusitzen da kuantitatiboaren ordez.

• Sexualitatearen historia, familiaren historia, heriotzaren historia.
• Emakumeen historia indartzen da, haurrak eta baztertuak ere kontuan hartuz.
• Eguneroko bizitzaren historia.
• Mikrohistoria.

Guztiek amankomunean: Helburu esplikatiboa, fenomenoak azaldu eta zergatiak argitu. Diziplinartekoak dira eta munduaren ulermena eta etorkizunerako aurreikuspena dute helburu.