Gizarte estatua

II. ZATIA: ESTATUA

2.1 ESTATUA Bilakaera Historikoa eta Definizioa

Politika Estatuaren sorrera baino lehen

-Gizateriak bere istorioan egitura politiko Desberdinak eduki ditu

-Homo sapiens sapiens, 150.000 urte

-Orain dela 10.000 urte nekazal Iraultza,aldaketa:

-Komunitateak sortzen dira eta horiekin batera Antolaketa politikorako egiturak sortzen hasten dira.

Egitura politiko historikoen tipologia ideala

-IRIZPIDEAK: Estatuaren ezaugarri nagusiak.

-1-Funtzio politikoen espezializazioaren maila.

-Zeri egiten dio erreferentzia? Erakunde Bereziak, eragile espezializatuak, prozedura zehaztuak,…

-2- Indarkeria legitimoaren monopolioarenmaila. 

Babes-ondare inperioak
Tribu-sistemak edo gizarte aurre-politikoak

-Gizatalde nomadak

-Ahaidetasunean oinarritutako loturak

-Indarkeria erabili behar izanez gero talde osoa Da subjektua

-Berdintasuna nagusi den gizataldeak dira

-Gatazka maila baxua, bizipena bermatu.

Babes-ondare inperioak Feudalismoak

-Eredu feudalean gizartearen batasuna Hierarkia-arau baten gainean eraikitzen da, maila bakoitzak betebehar-sorta bat Baitauka hurrengo mailarekiko.

-Agintaritzaren oinarria gerran datza batez ere.

-Agintaritza, ustez zentrala bada ere, Aristokrazia lokalaren eskuetan biltzen da era faktikoan, menpekoen bizitzaren Eta jabegoaren babesa ziurtatzeko. 

-Lurra bihurtzen da baliabide ekonomikorik Preziatuena. Garai hartan ondasuna eta lurra sinonimoak ziren

-Ildo horretan, jende gehienarentzat irauteko Oinarri bakarra den lurraren benetako kontrola   Jaun feudalaren esku egon ohi da.

- Jaunak, Bere aldetik, botere militarraren monopolio lokala daukanez, zigorraren Mehatxupean bereganatzen ditu nekazarien soberakinak

-Ez die herriei ezer eskaintzen, defentsa salbu

Egitura feudala

-Erregea

- Jaun Handiak

-Jaun txikiak

- Zaldunak

- Laborariak eta hiritarrak

INPERIOAK

-Hiria baino zabalagoa hedatzen den antolaketa Politiko forma.

-Egituraren erpinean pertsona bat: enperadorea, Kalifa, erregeen errege, faraoia, zesar… indarkeriaren bitartekoen kontrola Duena.

-Menerapen tresnak: armada eta burokrazia

INPERIOAK / TIPOLOGIA 

Tipologia:

1.Babes-ondasun inperioak (clientelar-patrimonial)

2.Inperio burokratikoak

-Babes-ondasun inperioak: Mongoliar inperioa, Inperio karolingioa,...

-Konkista.

-Babesa eskaintzen duten mendekotasuna eta Ordainketen truke.

-Enperadoreak tokiko agintarien esku uzten du Gobernua

-Ez du konkistatutako lekuaren antolamendu Politiko, erlijioso edo ekonomikoa aldatzen,

-Inperio burokratikoak: Egipto, Txina, Erromatar Inperioa

-Babes-ordainketa harremanetik harantzago doan Proiektu inperiala.

-Kolonizazioa: lurraldeak eta Populazioak,administrazioa, legeak, erlijio, hizkuntza…. Horretarako ez Bakarrik apartu militarra, aparatu politiko-burokrata behar dute: Errepide Loturak, Herri-lanak: ureztatze egiturak,… eta Ogasuna.

Babes-ondare inperioak MONARKIA ESTAMENTALAK

-Feudalismotik estatu absoluturanzko urratsa.

-Aitortza juridiko-soziala duten kolektibo edo Estamentuei paper politikoa eman  ( noblezia, Elizako hierarkia….

-Hiriaren eta merkataritza jardueraren Arrakastaren ondorioa.

-ADIBIDEA:  Donostiako forua: En el nombre de Dios, amen. Esta es carta de autoridad Y confirmacion que yo Sancho, por la gracia de Dios Rey de Navarra, hijo del Rey Garcia, hago a todos los hombres, tanto mayores como menores, presentes y Futuros que pueblan y en adelante han de poblar en San Sebastian. Me place con Animo voluntario y espontanea voluntad lo que doy y concedo a vosotros y a Vuestros sucesores con buenos fueros y buenas costumbres.

 Babes-ondare inperioak POLIS-A/ HIRIA

-Atenas: 250.000 biztanle 40.000 hiritar eskubide Politikodun.

- Emakumezkoak, metekoak eta esklaboak ez dira zoon Politikon.

- Leialtasun politikoa ez da ahaidetasunean Oinarritzen hiriarekiko harremanean baizik, nahiz eta leinu loturek gizarte Kohesioan garrantzia izan.

-EKKLESIA: Hiritarren asanblada, 20 urtetik Gorako gizonezko eskubide zibildunak.

-Funtzioak: legeak idatzi eta onartu, bakea ala Gerra erabaki eta beste hiru erakundeetako partaideak aukeratu (Boule, herri Auzitegiak Eta Magistratuak).

-Gainera legeak onartu ahal izateko eskatzen zen Hiritarren quorum bat; hau da hiritarren 1/5, 6000 pertsona inguru.

-BOULE EDO BOSTEHUNEN KONTSEILUA: Zozketaz Hautatutako 500 hiritarrez osatua, Urte baterako . Asanbladaren batzorde Iraunkorra eta eskumen legegile duna da.

-Funtzioak: Ekklesiak aztertu beharreko gaiak Prestatu eta hiriaren finantzak kudeatu.

-Phila: Eguneroko gaiak lantzeko bostehunen batzordearen hamarrena, 50 kidek osatua.

-Episates: Philaren presidentea. Egunero zozketaz aukeratua

- MAGISTRATUAK: Urtebeterako, zozketa edo Bozketaren bidez hautatuak. Bi Dira magistraturarik garrantzitsuenak:

-Arkonteak: Funtzio exekutiboak. Goi klaseetako Kideak. Aurreko ondarezko monarkia ereduen aztarna.

-Estrategak: Gai militarrez arduratzen ziren (armada zuzendu eta antolatzea).  Ondoren Arkonteen funtzioak ere bete zituzten.

-AUZITEGIAK: Gizartean sortzen diren gatazkak Kontrolatzeko sistema eta aldi berean arauak bete ez eta zigorrak ezartzeko Tresna.

-Urtebeterako zozketaz aukeratutako 6.000 Hiritarrez osatua.

-AREOPAGOA: Heriotza delituak

Babes-ondare inperioak Kokatzeko…

-Homo sapien sapiens- en 150.000 urte, urte Batean ipiniko bagenu…

-11 hilabete tribu nomadak

- Hilabete Bat baino gutxiago iraultza neolitikoa

-Polisak 12 egun

-Estatuak 24 ordu 

 Estatua

-Mendebaldeko Europan orain dela 500 urte

-Europan jaio, Amerikara esportatu eta mundu mailan Ezarri

-XXI. Mendean , Nazio Batuen Erakundean 193 Estatu .

Estatuaren sorrera

-Erromatar inperioaren amaieran Europan nagusitu Zen eredu feudalak menekotasun pertsonaletan oinarritutako jaurgoen aniztasuna Ekarri zuen.

-Jurisdikzio-botere horien artean, erreinuak Sendotzen hasi ziren lurralde-eremu ezagunetan, nolabaiteko antzekotasun Etnikoa zuten herriak oinarri hartuta.

- Aurre-eratze hori estatu modernoaren lehen Zutabea izan zen.

-Lurralde-erreinuetatik estatu modernora doan Ibilbide historiko hori «estatu eraikuntza» gisa definitu da.

 Zer da estatu bat

Estatu bat dagoela esateko, baldintza Batzuk bete behar dira:

-Komunitatea egon behar da. HERRIA

-Lurralde jakin eta zehatz batean.Mugak.LURRALDEA

-Komunitateak bere burua gobernatzeko mekanismoak Eduki behar ditu; beste modu batean esateko, gobernua zein herria behartzen Dituzten legeak. BOTEREA

-Bere gainetik ez du ezelako beste botererik Onartu behar, hau da, burujabe izan beharra dauka.  SUBIROTASUNA 

Estatua definitzen    

Estatu eraikuntza egongo da Baldin eta :

-Agintari profesionalak agertzen badira.

-Egonkortua dagoen lurraldearen gaineko kontrola Eta horrekiko leiltasuna dagoen.

-
Estatu zentralizatua eta autonomia duten erakunde Iraunkorrak badaude

-Populazio jakin baten gaineko biolentziaren Monopolioa dutenak. (Charles Tilly 2005)

- Estatuak Du indarkeria legezko bihurtu eta hura erabiltzeko monopolioa (Max Weber) – Weber, Max; La política como vocación; Alianza Editorial 2009, trad. Francisco Rubio Llorente; pp. 83-84.

“Mozal Legea”, Ley Orgánica de protección de la seguridad Ciudadana-ri ematen zaion izen informala da.

-Zigor Kodearen erreformak «faltak» Desagerrarazten ditu. Falta: Bide judizialetik epaitzen ziren ,baina penalak ez Ziren lege urraketa arinak (desobedientziak, desordenak, irainak…).

-Prozedura administratiboa izanik, poliziaren Hitzak balio frogagarria izango du legez, eta legeak zigortzen dituen jarrera Askoren indefinizio maila kritikatua izan da: Norbait atxilotzea “hiritarron Lasaitasuna eta elkartasuna galaraztea” bezalako kontzeptuagatik, zeinak, Poliziaren eskuetan uzten du zer den delitu eta zer ez den erabakitzea.

Estatu modernoaren ezaugarriak

-Gobernu-egitura profesionalizatuak eta iraunkorrak

-Gizartearen eta agintaritzaren arteko bereizketa Zurruna (arlo publiko/pribatuaren dikotomiaren aurrekaria dena)

-Lurralde-lotura zehatza

-Erakunde zentralizatuak, bortizkeriaren Monopolioa hartzen dutenak

 Estatua definitzen

-Politikaren autonomia eta indar militarraren Garrantzia (Maquiavelo 1469-1527)

-Legea emateko eta baliogabetzeko boterea, subironatasuna (Bodin 1530-1596 )

-Bizitza politikoaren esparru guztietan botere Absolutua (Hobbes 1588-1979)

-Estaturaen eraikuntza ekintza juridiko batean Gorpuzten da: KONSTITUZIOA

- "el Correctivo jurídico del fenómeno político que es el Poder; ella sanciona la Sumisión de la política al derecho". – Georges Burdeau: Traité de Science Politique, Tome IV, 3e. édition, Librairie Générale de Droit et de Jurisprudence, 1984, Paris, p. 132.

Estatu espainiarra: Konstituzioa ERREFORMA

-Konstituziok bi erreforma izan ditu, 1992an eta 2011n.

-Lehenengoa Maastrichteko Ituna bete ahal izateko Onartu zen; 13.2 artikulua aldatu zen udal hauteskundeetan Europar Batasuneko Herritarrek ere hautagai izateko eskubidea izan zezaten (espainiar Nazionalitatea eskuratu beharrik gabe).

Konstituzio erreformak

-Bigarren aldaketa 2011ko abuztuan proposatu zuen José Luis Rodríguez Zapatero presidenteak, aurrekontu orokorretan egonkortasun Printzipioa ezartzeko. 135. Artikulua aldatu zen, PSOEko, PPko eta UPNko Diputatu eta senatarien aldeko botoekin.

-Gainerako alderdiak aurka azaldu ziren, baina ez Zuten lortu ganberaren bateko kideen %10en babesa erreferendum bat egiteko.

Estatu definitzen

-2011ko Espainiako erreforma konstituzionalak Konstituzioaren135 artikulua aldatu zuen

-Aurrekontu egonkortasuna (estabilidad Presupuestaria) kontzeptua .

-Honen bitartez zor publikoaren ordainketa , Aurrekontu orokorretan ,lehenetsi egingo den gastua bilakatu da, edozein gasturen Aurrean lehentasuna edukiko duen kontzeptua alegia.

-Erakunde politikoa, herritar batzuek kudeaketa Publikoan jarduten dute.(Hall eta Ikenberry)

-ANTOLAKUNTZA ADMINISTRATIBOA : BUROKRAZIA:  militarra : segurtasuna  eta  zibila: Zergak jaso .

-Guztiak eskubide berdinak .Nortasun Kolektiboa.Behar eta eskubide berdinak eta horren kontzientzia. (kultura Politikoa, kohesio soziala) Durkheim-en esanetan, gizarte guztiek beren Batasuna eta nortasuna sostengatzen dituzten sentimenduak eta ideia kolektiboak Indartzeko premia daukate.

-Estatu arrazoia, botere politikoaren Despertsonalizazioa. “jarduten duten pertsonetik aldendu erakunde bilakatzeko” (Burdeau 1975:13) – Estatuari atxikimendua,(Banderak, Himnoak)

-Funtsezko Sinboloak: Armarria, Banderak eta Himnoak

-Sozializazio politikoa: Familia, Eskola, Hedabideak, berdinen taldeak 

Estatua

-Munduan 200 estatu baino gehiago daude

-Egipto (duela 5000 urte) Montenegro (2006) Kosovo(2008) Sudan Hegoaldea (2011)

 Nazioa Terminoak Argitzen.​.

-Nazioa herri batek bere buruazdaukan hautematean Oinarritzen da, elementu komunetan oinarrituta: Hizkuntza, erlijioa, Kultura,bilakaera historikoa, hau da, auto-kontzientzia.

-Munduan estatu baino nazio gehiago dago; beste Era batean esateko, estatu gehienetan nazio bat baino gehiago bizi da, nazio Bakarreko estatuak badauden arren. 

-Nazio bat hainbat estaturen artean bananduta Egotea ere arrunta da (ikus Kurdistan edo Euskal Herria).