Giza Garapenari Buruzko Galderak eta Erantzunak

1. Azaldu honako kontzeptu hauek: hazkuntza, heltzea eta garapena.

Hazkuntza: Organismo batean gertatzen diren aldaketa fisikoei dagokie haztea. Aldaketa kuantitatiboak dira, neurtu eta taula baten bidez adieraz daitezkeenak. Pisuaren eta garaieraren bidez adierazi ohi da gehienetan, baina baita garezurraren edo toraxaren perimetroaren bidez ere.

Heltzea: Gizakiarengan gertatzen diren aldaketa biologikoak dira, gaitasun berriak eskuratzea ahalbidetuko dutenak. Heltze gisa uler daiteke organismo batean gertatzen den prozesua honako hiru egoera hauetakoren bat gertatzen denean:

• Hainbat sistemaren eboluzioan eragina izan dezaketen aldaketa zelularrak eta osaera kimikoari dagozkionak.
• Aldaketa morfologikoak.
• Biologikoki erabakitako jakineko mugimenduen edo ekintzen aldaketak.

Heltzea adinarekin lotuta dago eta biologikoki erabakita dago.

Garapena: Sentitzeko eta pentsatzeko moduari zein jokatzeko eta jarduteko moduari eragiten dieten aldaketa psikikoen prozesua da. Ondorioz, sortu eta hobetzen dira gizakien berariazko ezaugarri diren gaitasunak. Aldaketak kualitatiboak dira, ernalketarekin hasten dira eta pertsonaren bizitza osoan zehar sortzen dira.

2. Jarri baldintzapen klasikoaren adibide original bat.

Azaldu zein den estimulu natural edo baldintzatu gabea eta zein baldintzatu nahi den estimulu neutroa. Jarri baldintzapen eragilearen beste adibide bat.

Adibidez, azterketa 10 batekin gainditzen baduzu, 300€ emango dizkizut, baina suspenditzen baduzu, zaplasteko bat emango dizut.

Koloniaren usaina: Harremana amaitu ondoren hautematen den bikotekide espezifiko batengandik, antzinako bikotekide horrekin lotzen edo lotzen duen sentsazioak adieraz ditzake subjektuarengan.

3. Zer antzekotasun eta zer desberdintasun daude Banduraren ikaskuntza sozialaren teoriaren eta informazioa prozesatzeko teoriaren artean?

Ikaskuntza sozialaren teoriak dioenez, jokamoldeak burutu beharrik gabe ikasten dira behaketaren bidez, hau da, imitatuz. Zerbait egin behar dutenean, beren esperientzia ikustean oinarritzen dira. Informazioa prozesatzearen teoria, berriz, pertsonak estimuluak jasoz, gordez eta bai une horretarako bai etorkizunerako erantzunak emateko berreskuratuz bereganatzen duen ikaskuntza-prozesua da.

4. Zergatik sartzen da Piageten kognitibismoa garapen interakzionista moderatuan?

Deskribatu Piagetek ildo horretan egindako ekarpen nagusiak.

Teoria interakzionista moderatua: Joera psikologiko honek onartzen du pertsonak garatzeko, kanpoko faktoreak zein jaiotzetikoak (edo hereditarioak) behar dituela eta ez die batzuei besteei baino garrantzi handiagoa ematen. Garapena garapenean inplikatutako faktore guztien elkarrekintzaren emaitza da, norabide askotan doan eta datorren prozesu gisa. Beraz, gure bizitzako prozesu bakoitzak aldaketa handia eragin dezake, bai gure pertsonan, bai gure ingurunean.

Piageten 4 estadioak:

• Sentitze-mugitzeko adimena (0-2 urte)
• Adimen eragile-aurrekoa (2-7 urte)
• Adimen eragile konkretua (7-12 urte)
• Adimen eragile formala (12-16 urte)

Lau estadio hauek oinarritzen dira gauza berdinean: haurrak igarotzen dituen etapa eta adin desberdinetan gertatzen den garapenean.

5. Jarri garapen moralaren 3 mailetako adibide bana.

Nork garatu zuen garapen moralaren teoria?

• Aurrekontbentzionala: Obeditu beharra du zigortua ez izateko.
• Konbentzionala: Pertsona ona izan nahi du, norbere aurrean eta gainerakoen aurrean.
• Postkonbentzionala: Legeak demokratikoki onartzen dira.

Garapen moralaren teoria L. Kohlberg-ek garatu zuen.

6. Zer esan nahi du gizakia unitate bio-psiko-soziala izateak Wallonen planteamendutik?

Planteamendu horren arabera, gizakia unitate bio-psiko-soziala da, hau da, bere garapenean bere psikeak ere esku hartzen duelako, bere eboluzio maila dena delarik (txikiena izanik ere). Garapena prozesu eraikitzailea da non organismoa aktiboa den. Asimilazioa, moldapena, egokitzapen estadioak.

7. Zein da bizi-zikloaren teorien originaltasuna giza garapenaren teoriei dagokienez?

Bizi-zikloaren teorien originaltasuna, giza garapenaren teoriei dagokienez, talde bakoitzaren barruan kokatzea da, jada, determinatzaile biologikoak eta ingurunekoak. Hiru multzo horiek elkarri eragiten diote eta aldaketa ebolutibo prozesuak azaltzen dituzte.

8. Zer ulertzen da teoria ekologiko izenez psikologian?

1979. urtean, Bronfenbrenner-ek argitaratutako teoria bat da, non testuinguruaren garrantzia azpimarratzen duen pertsonaren garapen prozesuan.

Garapenaren ekologia: Garatzen ari den gizaki aktibo baten eta haren ingurune hurbil aldakorretako ezaugarrien arteko moldaera (egokitzapena) aztertzen duen zientzia da. Garapena testuinguru baten barnean kokatu behar da, hau da, gizakiak bizi diren ingurune errealak. Testuinguru ekologikoa bata bestearen barnean kokatutako egitura multzoa da. Hori azaltzeko, sistema desberdinez osatutako eredua sortu zuen, non egitura bakoitza bestearen barruan kokatuta dagoen.

9. Zer dakizu Erik Eriksoni buruz?

(Psikoanalista, baina Freud-ekin ez zuen bat egin). Garapena pertsonaren bizitza osoan zehar gertatzen dela uste zuen, eta faktore psikogenetikoek zein ingurunekoek eragiten dutela bere gain (horregatik da psikosoziala).

Gizakiaren bizitza 8 etapa desberdinetan banatzen du eta etapa bakoitzean krisialdi bat ematen da, konpondu beharrekoa. Gatazka hori positiboki konpontzen bada, gizakia psikologikoki hazi egiten da. Horrela ez bada eta negatiboki konpontzen bada, etorkizunean izaera arazoak ager daitezke.

10. Zerrendatu Gestalt-aren pertzepzioaren 4 lege eta azaldu hautemate-prozesuan hainbesteko garrantzia zergatik duten.

1. Itxituraren legea: Marra etenak dituzten irudien hutsuneak betetzeko joera dago. Baita irudi osoak hautematen dira benetan ahal ez direnean ere.
2. Jarraitutasunaren legea: Elkarrekin forma-jarraitutasuna duten estimuluak irudi bakar bat balira bezala hautemateko joera dago.
3. Hurbiltasunaren legea: Espazioan edo denboran hurbilekoak diren elementuak elkarrekin edo objektu bat bera bezala hartzeko joera dago. Hurbil dauden elementuak batzera jotzen da.
4. Antzekotasunaren legea: Antzeko elementuak egitura osatuko balute bezala biltzera jotzen da. Ilustrazio hau errazago jasotzen da sei zutabe bertikalekin ilara horizontalarekin baino, pertzepzioak irudiak formaren antzekotasunaren arabera biltzen duelako.

11. Zer alde dago zentzumenen estimulazioaren eta estimulazio goiztiarraren artean?

Zein egoera edo esparrutan iruditzen zaizu aproposa bata eta zeinetan bestea?

Estimulazio goiztiarra haurrarengan oinarritzen da, bere lehen mugarri ebolutiboetan, eta oinarri errehabilitatzailea du. Arreta goiztiarra, ordea, haurra eta testuingurua barne hartzen dituena da, eta diziplinarteko eta diziplinaz gaindiko talde baten ardurapean egon behar du; nahasmendu edo alterazio genetikoren batekin jaiotzen den adingabe ororentzat da, edo bere garapenean arriskuak izan ditzaketenentzat.

12. Kokatu emakume hauek garapenaren teoria multzo batean eta azaldu esaldi batez bakoitzak egindako ekarpen bat.

• Mary Cover Jones: Jokabide-terapiaren arloan lan egiten lehenetarikoa izan zen, haurren beldurraren erreakzioaren baldintzapenari buruzko ikerketarekin (konduktismoa).
• Anne Sullivan: Itsu bati irakurtzen eta gauzak hautematen erakutsi zion (ikusmolde dialektikoan kokatuko genuke emakume hau).
• Melanie Klein: Melanie Kleinen teoria psikoanalitikoa harreman objektalaren teorian oinarritzen da batez ere. Teoria horretan ezartzen da subjektua ingurunearekin erlazionatzen dela sentitzen dituen sentsazio eta bulkadetatik (eta bere bulkaden objektuetan) proiektatzen duela (enbiromentalismoa).
• Margaret Mead: Meaden interpretazioaren teorian, ospetsuak aurkitu zuen umeek helduen portaera ikusiz ikasten dutela esatean. Hamarkada bat geroago, Mead-ek bere izaera zehaztu zuen, nolabait, Male and Female (1949) lanean, non aztertu zuen nola ama izateak gizarte guztietan gizonezko eta emakumezko rolak sendotzeko balio duen (innatismoa).
• Agazzi ahizpak: Beraien metodoa haur txikiaren askatasuna eta berezkotasuna zehatz-mehatz errespetatzean oinarritzen da. Bere lan independentearen bidez eta edukiak jarduera ludikoen bitartez aurkeztu zituen. Haientzat, garrantzitsuena giza tratua zen, hau da, umeei maitasunez eta samurtasunez irakastea (interakzionismo moderatua).