Geografiaren Oinarriak: Espazioa, Klima eta Europako Paisaiak

1. Zertarako balio du Geografiak?

Espazioa aztertzen duen zientzia da, eta espazio horrek lotura dauka naturak sortutakoarekin eta gizakiak egindakoarekin.

2. Plaka Tektonikoak

Barne-indarrek eragina dute kanpoko geruzarekin; plakek talka egiten dutenean, material gogorrak badaude, hausturak sortzen dira, eta material biguna badaude, tolesturak edo mendiak sortzen dira.

3. Ordokia edo Lautada

Espazio erregularrak dira, aldaparik gabe eta altura baxuan.

4. Goi-Ordokia

Leku laua da, baina altura duena.

5. Mendia

Plaka tektonikoen eta material bigunen ondorioz sortzen diren tolesturak dira, altueran.

6. Sakonunea

Altura baxuko gunea da, eta bere muturrean altura handiko lekuak daude, adibidez, haran bateko sakonunea.

7. Hondartza

Ozeanoa eta kontinentea elkartzen diren gune laua da.

8. Labarra

Ozeanoa eta kontinentea elkartzen dira mendi baten paretarekin.

9. Penintsula

Kontinentearen lur-zati bat da, guztiz urez inguratua, zati bat izan ezik.

10. Presio Atmosferikoa

Airean pisua da, eta milibaretan neurtzen da.

• Antizikloia: Aire-masa pisu handikoa da, eta eguraldi egonkorra sortzen du.
• Depresioa: Aire-masa pisu gutxikoa da, eta eguraldi ez-egonkorra sortzen du.
• Haizea: Airearen mugimendua da; aire beroa gora doa, eta aire hotza behera. Haizea antizikloi eta depresioen artean egoten da.

11. Klima eta Altitudea

Zenbat eta altuago egon, orduan eta hotz gehiago egiten du: 100 m igo, 0,5 °C jaisten da.

12. Foehn Efektua

Aire-masa heze bat mendi batekin topo egiten duenean, igo egiten da, eta bere tenperatura jaitsi egiten da. Horrela, hodeia gasa zena prezipitatu egiten da, eta euria sortzen da. Ondorioz, mendiaren alde bat hezea da, eta bestea, lehorra.

13. Itsasoaren Eragina Kliman

Termo efektua egiten du: neguan tenperaturak epeldu egiten ditu, eta udan, freskatu.

14. Klimograma: Tenperatura, Prezipitazioa, Lehortasuna

Grafika bat da, eta bertan urtebeteko hilabete guztietako tenperatura eta prezipitazioa agertzen dira. Tenperaturaren lerroak ez badu gainetik prezipitazioaren barra, lehortasuna dagoela esan nahi du.

15. Europako Mendi-Lerro Nagusiak

Pirinioak, Mendikate Betikoak, Alpeak, Balkanak, Karpatoak, Kaukaso, Ural Mendiak eta Eskandinaviako mendiak.

16. Europako Paisaiak

Klima

Ozeanikoa.

Klimograma

Neguan tenperatura hotzak, baina ez muturrekoak, eta udan freskoa. Prezipitazioak urte osoan.

Landaredia

Baso erorkorra.