Gaitasunak.Arduraz bizi izaten ikastea

1. Zer ikertzen du psikologia ebolutiboaK?

Pertsonen bizitzan zehar gertatzen diren aldaketa psikikoak ikertzen ditu teoria ezberdinak erabiliz.

2. Zeri deitzen zaio garapena?

Gizakiok bizitzan zehar etengabe izaten ditugun aldaketa fisiko, emozional (emozioak adierazteko modua) eta sozialei (inguruari moldatzeko trebetasunak) deritzogu.

3. Zergaitik da pazientea sentikorragoa heldua denean?

Zer eragiten du sentikortasun honek? Aro honetan osasunak kezka gehiago sortzen ditu, beraz, pertsona sentikorragoa da gaixotasunaren aurrean edo gaixotasunaren susmoaren aurrean. Sentikorasun honek sufrimendua, ezinegon fisiko edo psikikoa, antsietatea, egin beharreko frogei beldurra edo frustazioa eragin ditzake besteak beste.

4. Zeintzuk dira paziente heldu batek dituen eskubideak bere gaixotasunarekiko?

Nolako osasun arreta jasoko duen, diagnostikoa, gaixotasunaren bilakaera, tratamenduak eragin ditzakeen efektu sekundario eta arrisku posibleak jakiteko eskubidea du. Horrez gain zuzen tratatua izateko eta bere kezkak eta zalantzak erantzuna izateko eskubidea ere badu.

5. Azaldu gaixotasunaren eragina paziente heldu baten familian Pazienteak familian jokatzeko duen rolak definituko du, batez ere, familiak nola antzemango duen gaixotasuna.
Familiako kideek ekonomikoki gaixorik dagoenaren menpe bizi badira, gaixotasunaren eragina arlo horretatik nabariagoa izango da eta gaixoaren beraren kezkak eta ardurak areagotu egingo dira. Gaixorik dagoena, familia zaintzeaz arduratu bada, arlo afektiboa izango da kaltetuena. Bakarrik edo gurasoen etxean bizi diren gaixoen kasuan, ardura famiar barik, gaixotasunak norberaren ahulezian izango du eragina. 

6. Zeintzuk efektu sortzen dituzte ebakuntzak eta zainketa berezietan ingresatzeak paziente heldu batentzako?

Bi egoera hauek antsietatea eragingo dute bizitza galtzeko arriskuagatik, anestesiaren beldurra, medikuen akatsen beldurra edo beste edozein kausagatik.

1-Zergaitik deitzen zaio zahartzaroari galeren aroa? Zahartzaroa galeren aroa bezala iksuten da sarritan

:

-

Lana uztea, honek suposatzen duen galera ekonomikoa eta soziala kontuan harturik.
-Osasuna apurka-apurka galtzea. Gaitasunak galtzen dira, masa muskularra, loaren desorekak,...

-

Norbere autonimia eta independentzia galtzea. Pertsonak bere kabuz maneiatu ezin denan gertatzen da eta bere senitartekoen menpe gelditu edo zaharren egoitzaren batera joan behrra dagoenean.

-

Dena dela, zahartzaroaren gertaerarik latzena lagunak eta senitartekoak galtzea da, batez ere senar-emantearena.

2-Zer egin behar dute pertsona nagusiak osasun maila egokia mantentzeko?

Komenigarria da osasun maila egokia mantentzeko, adineko pertsona aktibo mantentzea, giza harremanak zaindu, elikadura egokia jarraitu eta oso garrantzitsua izaten da ilusioa ez galtzea, proiektu berriak eraikitzea (bidaiak, bilobak, elkartasun taldeak…)

3-Zeintzuk dira gure lana betetzean bultzatuko ditugun neurriak adineko pertsonetan?

Gure lana betetzean hurrengo neurriak bultzatuko ditugu:
-eraikuntza-oztopoetan arreta bereziak jarri istripuak saihesteko.
- etxean dituzten botiken kontrola eraman, nahastu eta okerrekoak hartzeko arriskua dagoelako. Kontuan hartu behar dira ere sendagai batzuen efektu sekundarioak, zorabioak eta antzekoak eragin dezaketelako.
-zaindu elikadura, desnutrizioa ebitatzeko.
- higienean, aldartean, arretan….Ager daitezkeen aldaketak detektatu.

4-Azaldu laguntza erlazioaren 1.Fasea

Elkar ezagutzen ez duten bi pertsonen artean harremana ezartzen denean hasten da. Fase honetan laguntza erlazioaren oinarriak finkatzen dira eta arazoak identifikatzen dira. Horretarako garrantzitsua da pazienteari segurtasuna eta konfiantza eskaintzea eta artatuta sentitzea. Ospitale arloan, fase honen barruan kontsideratzen dira pazientea plantan hartzea, ordutegi eta ohitureri buruz emango zaion informazioa, gelan egokitzea….

5-Osasun langile bezala, zeintzuk izango dira pazientearekin dugun laguntza erlazioaren oinarriak?

Osasun langile bezala, pazientearekin ezartzen duzun laguntza erlazioa errespetuan oinarritutakoa izan behar da, bere esendatze prozesuan parte hartu eta bere zalantzak eta kezkak aditzera ematea ahalbidetuko dugu.

6-Zergaitik esaten da zahartzaroa aro oso aktiboa izan daitekeela sozialki?

Ez da ahastu behar, osasunak ahalbidetzen duen bitartean zahartzaroa aro oso aktiboa izan daitekeela sozialki. Orokorrean adin horretan denbora gehiago izaten da, diru gehiago eta ardura gutxiago (seme-alabek independizatuta) izaten dutelako.

7-Zeintzuk efektu eduki dezakete ospitalizazioak pertsona nagusietan?

Ospitalizazioak estresa eragiten die, egoera berriei adaptatzeko gaitasun gutxiago dutelako. Ospitalizazioa gertatzen denean, espazioan eta denboran desorientatzea gerta daiteke, asaldatu eta erasokortasuna agertu. Arazo psikikoetaz gain, arazo fisikoak ere eragiten ditu, mugikortasunn ezaren edo gaixotasun nosokomialen ondorioz. Hau ebitatu behar da ahal den guztietan eta metodo alternatiboak erabili (etxean zaindu adibidez)

8-Azaldu laguntza erlazioaren 3. Fasea edo azkena

Atal medikoa dela eta harremanaren amaierarekin batera gertatzen da. Fase honetan, pazientearen zalantzak argituko dira, beharrezkoak dituen zainketak ezagutzen dituela ziurtatuko dugu eta baliabide sozialei buruzko informazioa emango diogu pazienteari.

9-Azaldu pazientearen eta osasun langilaren rolak osasun inguruan

Osasun inguruan, laguntza erlazioa maila edo rol ezaberdina duten bi pertsonen artean gertatzen da, nahiz eta bi pertsona horiek adin desberdinekoak izan:

-

Pazientearen rola: pasibo - dependientea izan ohi da eta egoera horretan borondatez eta, normalean epe laburrez egongo da. (Sendatu arte eta medikuak alta eman arte). 

-Osasun langilearen rola:

boterea duen posizioa suposatzen du eta ezagutza eta eginkizun handiak ematen dizkio. Kode etiko bat jarraitu beharra dago eta tratu berdina eskaini paziente guztiei.

10-Zeri deitzen zaio osasun inguruan laguntza erlazioa?

Laguntza erlazioa pazientearekin ezartzen den erlazioa elkareragilea da. Honen bidez, pazienteari laguntza emango diogu hurrengo esparruetan: bere osasun beharrentzat erantzunik egokiena bilatu, baloreak errespetatu eta pazientearen eta bere gaitasunak indartu.

11-Zeintzuk dira laguntza erlazioan erabiliko ditugun komunikazioko baliabideak?

Osasun laguntzaile moduan, laguntza erlazioan komunikazioko baliabide guztiak erabiliko ditugu: entzute aktiboa, enpatia, asertibitatea, trebetasun sozialak, etabar. Baliabide emozionalak ere garrantzitsuak dira (adimen emozionala)

12-Zein izango da gure jarrera adinekoen ospitalizazioaren aurrean?

Aurreko galderan aipatu ditugun bezala ospitalizazioek arazo psikiko eta fisikoak eragiten dizkie adineko pertsonei. Hau dela eta, modu argi eta adeitsuan hitz egin behar da, azalpenak eman (sarritan bat baino gehiagotan errepikatuz), bakoitzak bere burua aurkeztu eta “osasun langile bezala ditugun funtzioak azalduz”. Aukera dagoenean euren gustuak errespetatzen saiatuko gara eta senitartekoei bisitak erraztuko diegu, oso garrantzitsua baita lagunduta eta maitatua sentitzea. Epe luzerako egonaldia izaten bada, ahal den neurrian gaixoak bere gauzak izatea (liburuak, oroimenak, argazkiak…) baimendu behar da.