Faktore biotikoak eta abiotikoak

INGURUMEN-FAKTOREAK

Ingurumen-faktore edo faktore ekologiko esaten zaie organismo bizidunetan eragina duten faktoreei. Bi motatakoak izan daitezke: abiotikoak eta biotikoak.

--Faktore abiotikoak: inguruneko baldintz fisiko-kimikoak (tenperatura, gazitasuna, eguzki-
argia, lurzoruren pH…).---

Faktore biotikoak

Bizidunen elkarreraginak eta hauen  ezaugarriak (janariaren eskuragarritasuna, parasitoak, harrapariak...)

---Bizidunetan izan daitezken eraginak.----

--Espezieen banaketa geografikoan (biogeografia)
.--Espezieen adaptazio eta moldaeratan.--Espezieen jaiotza-, heriotza-, eta migrazio-tasetan.

BIOGEOGRAFIA

Bizidunen banaketa geografikoa aztertzen duen zientzia da.(geografia, biologia, geologia).Espezie bakoitzaren banaketa-eremua baldintzatzen duten ingurumen-faktoreak interpretatzen du..

Horretarako banaketa ikertzen du eta lurralde bateko bizidunen inbentarioa egiten du.

Jasotako datuen helburu nagusiak: ekonomian izan dezaketen eragina, gaixotasunen hedapena, izurriteen kontrol biologikoa…

ADAPTAZIOA:

-Organismoak inguruneko ezaugarrietara egokitzen da bizitzeko eta ugaltzeko.. Ingurunearen aldaketak eragin zuzena dute organismoen adaptazioan,biogeografian eta biodibertsitatean ere.

-Adaptatzeko denbora behar da,  belaunaldi asko behar dira, Baina gizakiak eragindako aldaketarekin, bizkortzen da.

JAIOTZA-, HERIOTZA- ETA MIGRAZIO-TASAK

-Espezie batzuek tolerantzia handia izan dezakete eragile baten aurrean eta beste batzuek,oso txikia.

-Zona ezin hobe:organismo batek bizitzeko baldintzarik egokienak. Organismoa azkarrago haziko da eta gehiago ugalduko da.
tolerantzia-mugak gaindituz gero, organismoak ezingo du bizi, edo migratu egin beharko du beste zonalde batera.

FAKTORE ABIOTIKOAK

TENPERATURA,ARGIA eta URA dira faktore abiotiko garrantzitsuenak, ekosisteman bizi-baldintzak determinatuko dituztenak.

Tenperatura. Gizakiak 0-50 ºC bitarteko tenperaturan bizi daitezke. Argia. Eguzki-argia ezinbestekoa da autotrofoek fotosintesia egiteko, eta haiek dira, ekosistema gehienetako oinarria.Ura.  gizakiaren osagairik ugariena da; landareek ere ezinbestekoa dute ura fotosintesia egiteko. Bizidun askok  oxigenoa uretatik hartzen dute.

ORGANISMOEN MOLDAERAKegokitzeko moldaerak izan dituzte. TENPERATURATenperatura baxuetara moldatzeko:--Landareek hazi eta erraboil bihurtuta igarotzen dituzte --Animaliak lozorroan sartzen dira, edo migratu egiten dute.Urtaro beroetan, organismoek berriro aktibatzen dituzte bizi-zikloak:

Landareak loratu egiten dira eta fruituak izaten dituzte.Animalia asko ugaldu egiten dira… Bero handiegia badago, animaliek ohitura gautarrak hartzen dituzte, intsolazio handienetako orduak saihesteko.