Espainiako II. Errepublika eta Gerra Zibila: Gertaerak eta Ondorioak

Espainiako II. Errepublika eta Gerra Zibila

Konstituzioa (1931)

• Gizabanakoen eskubideak, dibortzio eskubidea.
• Sufragio unibertsala, sexu bereizketarik gabe.
• Estatu ez-konfesionala, erlijio ofizialik gabe.
• Lurralde antolamendu deszentralizatua, eskualde autonomoak sortzeko aukera.

Mugak izan zituen idaztean, adostasunak zeudelako erlijio gaietan eta autonomiarekin lotuta.

Biurteko Erreformista (1931-1933)

Azaña presidente.

• Nekazari erreforma: nekazarien bizimodua hobetu, landatu gabeko latifundioak desjabetzea.
• Lan erreforma: langileen bizimodua hobetu, gutxieneko soldata eta istripu aseguruak jarri.
• Hezkuntza erreforma: analfabetismoa kentzeko.

Casas Viejas nekazari matxinada (1933). Azañak dimititu.

Biurteko Beltza

Alderdi erradikala, Gil Robles (CEDA).

• Arrakasta Asturiasen, Francok matxinada zapaldu.
• Katalunian gobernu autonomoa sortu, Generalitatea desegin eta gobernu autonomoko liderrak espetxeratu.

II. Errepublika Euskal Herrian

Estatutua onartzeko lau pauso:

1. Idatzi.
2. Udaleko batzarrak onartu.
3. Euskal herritarrek hauteskunde bidez onartu.
4. Espainiako Parlamentuak onartu.

• 1931: Eusko Ikaskuntzak idatzi.
• Udal ordezkariek batzarra onartu Lizarran.
• 1932: Testua aldatu Nafarroa kanporatzeko.
• 1933: Udalak onartu eta herritarren hauteskundeak.
• 1933: Parlamentuak ez zuen onartu.

Fronte Popularra eta Gerra Zibilerako Bidea

Fronte Popularra: Ezkerra (sozialista, komunista, alderdi errepublikanoak eta zenbait abertzale).

Eskuina: Calvo Sotelo, José Antonio Primo de Rivera (Espainiako Falangearen burua).

Fronte Popularrak irabazi zuen. Kalean amorrua, Mola jenerala errepublika kentzeko konspiratzen. Eskuineko pistolari batek Castillo tenientea hil, eta hurrengo egunean Calvo Sotelo erail.

Gerra Zibila (1936-1939)

Afrikako armadaren matxinada 1936ko uztailaren 18an. Franco gobernuburu izendatu. Matxinada babesten zuten alderdiak bateratu (FET, Espainiako Falange Tradizionalista). Herri armadak sortu.

Esku ez sartzeko ituna sinatu zuten, baina laguntza izan zuten:

• Errepublika: SESB, Espainiako bankuko urrearekin ordainduta.
• Matxinatuak: Italia faxista eta Alemania nazitik.

Gerra Egoera

• Elikagaien errazionamendua.
• Paseoak (talde armatu batek pertsona bat hartzea).

Eremu nazionalean: Espetxeratu edo hil buruzagi sindikalak, ezkerreko alderdietako kide asko.

Eremu errepublikanoan: Jazarri zituzten lur jabe handiak, enpresariak eta kleroko kideak (7.000). Fusilatuak hobi komunetan bota.

Gerran 30.000 haur Espainiatik kanpo eraman, gerrako haurrak.

Gerrarako Pausoak

1. Japoniak Mantxuria inbaditu (1931), ONUtik kanporatu.
2. Italiak Etiopia inbaditu, lurralde kolonialak handitu nahian, ONUtik kanporatu.
3. Erroma-Berlin Ardatza sortu.
4. Hitlerrek antikomunista ituna sinatu Japoniarekin, gero Italiak ere sinatu.
5. Alemaniar soldaduek Austria inbaditu.
6. Sudeteak Alemaniari eman, alemaniar asko bizitzen zeudelako.

Fronte Popularra eta Gerra Zibilerako Bidea (Errepikatua)

Fronte Popularra: Ezkerra (sozialista, komunista, alderdi errepublikanoak eta zenbait abertzale).

Eskuina: Calvo Sotelo, José Antonio Primo de Rivera (Espainiako Falangearen burua).

Fronte Popularrak irabazi zuen. Kalean amorrua, Mola jenerala errepublika kentzeko konspiratzen. Eskuineko pistolari batek Castillo tenientea hil, eta hurrengo egunean Calvo Sotelo erail.

Gerra Zibila (1936-1939) (Errepikatua)

Afrikako armadaren matxinada 1936ko uztailaren 18an. Franco gobernuburu izendatu. Matxinada babesten zuten alderdiak bateratu (FET, Espainiako Falange Tradizionalista). Herri armadak sortu.

Esku ez sartzeko ituna sinatu zuten, baina laguntza izan zuten:

• Errepublika: SESB, Espainiako bankuko urrearekin ordainduta.
• Matxinatuak: Italia faxista eta Alemania nazitik.