Entzumen Urritasuna: Motak, Estrategiak eta Komunikazio Sistemak

Entzumen Urritasuna

Zailtasuna edo ezintasuna normaltasunez entzuteko. Entzumena eta hizkuntza lotura estua dute, eta gorreria (hipoakusia) jaio ondoren agertzen bada, gero eta probabilitate handiagoa dago tratatzeko.

Motak (Hipoakusia)

• Arina: 40 dB baino gutxiago. Ez du ia eraginik.
• Moderatua: 40-70 dB. Ulermenean eta hizkuntzaren garapenean zailtasunak. Audifonoak eta espazioko mugimenduak erabili.
• Larria: 70-90 dB. Soinua hautematen dute, baina audifonoak eta laguntza logopedikoa behar dituzte.
• Sakona: 90 dB baino gehiago (kofosia eta anacusia). Jaio aurretik hitz egiteko arazoak.

Estrategiak

• Pertsonari abisatu (keinu edo seinalen bidez, eta ziurtatu ikusi gaituela).
• Pertsonarengandik hurbildu (aurrez aurre, altuera berean, eta ez ahoaren mugikortasuna aldatzen duten ekintzak egin).
• Naturaltasunez eta jario onean hitz egin (mantsoago).
• Gure aho-ezpainen adierazpenarekin bat datozen keinuak erabili.
• Ziurtatu pertsonak mezua ulertu duela (esaldia errepikatu edo ulertu duen galdetu).

KSHA

Hizkuntza mintzatua erabiltzeko zailtasun larriak edo ezintasuna duten pertsonei komunikazioa errazteko sistema.

Helburua: Oztopo edo zailtasunak dituzten pertsonei komunikazio ahalmena handitu. Inolako adierazpenik lortzen ez denean.

Ezaugarriak:

• Hizkuntza mintzatua erabiltzen du, ahozkoak ez diren kanalen bidez (keinuak...).
• KSHA baten ezarpena, hizkuntza eta ikaskuntza espezifikoak eskatzen ditu.
• Euskarri fisiko bat eska dezake.

Sailkapena:

Helburuen arabera:

• Hizkuntza mintzatua ordezkatzea.
• Komunikatzeko modua indartzea (komunikazio-sistema alternatiboa = aurrez aurre komunikatzeko, hizketaz besteko edozein modu. Komunikazio-sistema handigarria: komunikatzeko ahalmena handitzea).

Kanpoko baliabideak behar dituzten ala ez kontuan hartuta:

• Lagundutako komunikazio-sistema = mezuak sortzeko, igortzeko eta jasotzeko euskarri fisikoa behar dute.
• Laguntzarik gabeko komunikazio-sistema = material bat behar dutenean (audifonoak).

Beste pertsona baten mendekotasuna duten ala ez kontuan hartuta: Beste pertsona baten laguntza edo ordenagailu-programa baten bidez.

Komunikazio Sistemak (Entzumen Urritasuna)

• Zeinu hizkuntza.
• Alfabeto daktilologikoa.
• Hitz osatua edo Cued Speech.
• Espainiako aurpegi-irakurketa.
• Sistema bimodala.

Nola Sailkatzen dira Laguntzarik Gabeko Komunikazio Sistemak?

Keinuak erabiltzen dituztenak:

• Alfabeto daktilologikoa: Eskuekin egindako zeinuen bidez irudikatzen den sistema. 30 irudikapen ditu.
• Zeinu hizkuntza: Gorren komunitatearen berezko komunikazio-sistema. Gorren arteko komunikaziorako baliabide naturala da.

Ahozkotasunaren aldekoak:

• Entzumen metodoa.
• Espainiako aurpegi-irakurketa.
• Hitz osatua.
• Metodo bimodala eta bimodal zeinuatua.
• Ahozko zeinu doia eta erabateko komunikazioa.
• Hizketa zeinuatua eta Makaton sistema.

Ahozko Metodoak

Gailu eta protesi artifizialak erabiltzen dira, entzumen-portzentaje handietan hobetzeko.

• Audifonoak: Soinua handitzen eta aldatzen duen gailu elektronikoa. Entzumen-arazoak dituzten pertsonen komunikazioa hobetzeko. Anplifikadorea, hargailua eta pilak dituzte. Anplifikazio-maila eta tamaina desberdinak dituzte (belarri-antzekoak, belarri-barnekoak, entzumen-betaurrekoak, Tosa edo sakelako protesiak, eta biofonoak).
• Kokleako inplanteak: Seinale akustikoak, hizkuntza barne, seinale elektriko bihurtzen ditu eta nerbio-estimulua zuzenean estimulatzen du. Ez dute soinua aldatzen eta handitzen.

Espainiako Aurpegi-Irakurketa

Ikusmenaren bidez hautematen dute beste pertsonak esaten dutena, ulermena hobetzeko. Argi eta zuzen ahoskatu behar da, argi egokiarekin, urbiletik, esaldi sinpleak erabiliz. Nekea garrantzitsua da eta ariketak praktikatu behar dira aurrez aurre eta alboka.

Hitz Osatua edo Cued Speech

Espainiako aurpegi-irakurketaren laguntza edo osagarria. Soinuak eta letrak errespetatzen ditu eta komunikazioa hobetzen laguntzen du. Soinu bakoitza irakurri behar da ezpainetan, eta keinuak erabiltzen dira soinu desberdinak adierazteko. Txikitan aplika daiteke eta erabilgarria izan daiteke edozein pertsonarentzat. Bokalek hiru posizio dituzte eta kontsonanteek eskuaren zortzi figura erabiltzen dituzte.

Metodo Bimodala

Hamabost komunikazio-sistema biltzen ditu, adierazteko esanahi berbera duten hizketa eta zeinuekin (ahozko hizketa eta zeinuak laguntzeko, Makaton sistema, eta hainbat erako komunikazioa).

Ezaugarriak:

• Hitz egindako hitza ahots-entzumen kanalen bidez gauzatzen da.
• Esku zeinua ikusmen-keinu kanala erabiltzen du.

Zailtasunak:

• Motela eta aspergarria (mezua osatzen duten hitz guztiak).
• Hizkuntzan baliokiderik ez duten zeinuak.
• Elementu gramatikal batzuk ez dira hizkuntza-zeinuekin irudikatzen.
• Zaila da ahots-entzumen artikulazioa.

Zeinu Hizkuntzaren Fonologia

• Kirema: Eskuaren posizio desberdinak.
• Toponema: Gauzatzen den toki zehatza adierazten du (burutik gerriraino eta besoen luzera).
• Kinema: Eskuaren mugimendua.
• Kineprosema: Eskuaren mugimenduaren orientazioa.
• Zeinu hizkuntzaren aurpegiko adierazpena.