Energia Iturriak: Berriztagarriak eta Ez-Berriztagarriak

Energia Berriztagarriak eta Ez-Berriztagarriak

Energia Ez-Berriztagarriak

Ikatza

Ikatza harri sedimentario erregai bat da, kolore beltzekoa, landare-hondakinek milioika urtetan izandako deskonposizioaren eraginez sortua. Lehen Industria Iraultzan, eginkizun garrantzitsua izan zuen, eta hedapen horrek gerraostera arte iraun zuen. Ekoizpenari dagokionez, autarkiaren amaieran petrolioa ezarri zen ikatzaren ordez: kontsumoak behera egin zuen eta meategiak ixten hasi ziren. Petrolioaren krisiak ikatza berriz ekoiztea eragin zuen, baina petrolioaren krisia amaitu zenean, berriz jaitsi zen bere ekoizpena. Kokapenari erreparatuz, ikatzaren barne-ekoizpena hamahiru arro handitan banatzen da: Leon, Palentzia eta Teruelen, besteak beste. Hala ere, barne-ekoizpena ez zenez nahikoa, kanpotik ekarri beharra dago. Ikatzaren helburuak honako hauek dira: industria siderurgikoa eta zementuaren industria, etxeko berogailuak eta elektrizitate-ekoizpena zentral termikoetan.

Petrolioa

Petrolioa olio minerala da, eta hidrokarburoen nahaste batez osatuta dago. 1960tik aurrera energia nagusi gisa erabiltzen hasi zen, kostu txikiak zituelako. Nahiz eta petrolioaren krisiaren ondorioz erabilera murriztu, oraindik ere erabiltzen jarraitu zuten, baina orduan ikatzaren erabilera sustatu zuten. Etorkizunean, elektrizitateak edo gasak ordezkatuko duela uste da. Ekoizpenari dagokionez, barne-ekoizpena oso txikia denez, kanpotik ekarri behar da gehiena. Petrolioaren helburuak honako hauek dira: garraiorako eta industriarako deribatuak lortzea birfindegietan eta produktu kimikoak industria petrokimikoetan.

Gas Naturala

Gas naturalaren jatorria hidrokarburo gaseosoen nahastea da, eta horietan metanoa da nagusi. Lurpeko meategietan dago. Ekoizpena oso txikia da; Huelvan eta Sevillan ekoizten da. Gasa modu likidoan inportatzen da metano-ontzietan, eta modu gaseosoan nazioarteko meategiekin konektatzen da gasbideetatik. Gas naturalaren helburuak honako hauek dira: industriarako, etxeko berogailuetarako, industria petrokimikoetan deribatuak lortzeko eta elektrizitatea ekoizteko.

Energia Nuklearra

Bi motatako energia nuklearrak daude: fusiokoa eta fisiokoa. Gaur egun erabiltzen dena fisio nuklearra da. Fisio nuklearrean, uranio-atomo pisutsuak banatzetik lortzen da energia. Ekoizpena Nigerretik inportatutako uranioarekin egiten da. Saelices meategia itxi ondoren, nazioko beharrizanen %100 hornitzen du. Energia nuklearraren helburuak honako hauek dira: zortzi zentraletan elektrizitatea sortzea (zentral horien kokapenak erabaki politikoei erantzuten die modu esklusiboan) eta medikuntzan erabiltzea.

Energia Berriztagarriak

Energia Hidraulikoa

Energia hidraulikoa baliabide berriztagarri batetik ateratzen da: presa eta aintziretan pilatutako urak hodietatik jauzi egiten du eta sorgailu batera konektatutako turbinak mugitzen ditu. Sorgailu horrek indar mekanikoa elektrizitate bihurtzen du. Ekoizpena gorabehera handiak ditu urteko prezipitazioen arabera, eta desnibel topografikoak eta ibai emaritsuak dauden lekuetan ezarri da (adibidez, penintsularen iparraldean). Energia hidraulikoaren helburua ur-jauzi baten azpian kokatutako zentral hidroelektrikoetan elektrizitatea sortzea da. Erabilera horrek beste batzuekin lehiatzen du, hala nola hiriko hornikuntzarekin edo nekazaritzako ureztatzeekin.

Energia Berriztagarrien Helburua

Energia berriztagarrien helburua energia elektrikoa, termikoa edo mekanikoa ekoiztea da.

Biomasa

Biomasa nekazaritzako, abeltzaintzako, basoko hondakin biologikoetatik eta nekazaritzako elikagaien eta zuraren industrietako azpiproduktuetatik lortzen da. Hondakin horiek, erretzean, energia termikoa ematen dute, eta hartzitzean biogasa. Espainian biomasa da nagusi, Gaztela eta Leonen eta Andaluzian, besteak beste. Biomasa berdea ere sortu da, garraioko bioerregaiak sortzera bideratutako laborantza energetikoa.

Energia Eolikoa

Energia eolikoak haizearen indarra erabiltzen du energia mekanikoa sortzeko. Hazkunde handia izan du, kostuak murriztu egin direlako. Adibidez, Galizian eta Tarifan kokatuta daude parke eolikoak.

Eguzki Energia

Eguzki energiak eguzkiaren beroa eta argia erabiltzen ditu. Eguzki-zentral termikoek plakak erabiltzen dituzte etxeko ura eta berogailuak berotzeko (Andaluzian, Katalunian eta Balearretan, besteak beste). Zentral termoelektrikoek, aldiz, ispiluak erabiltzen dituzte lurruna sortzeko.

Energia Geotermikoa

Energia geotermikoak lurruna edo lurpeko ur beroa erabiltzen ditu. Espainian oso urria da, eta erabilera bakarra du: etxeko berogailuetarako eta bainuetxeetarako.

Marea Energia

Marea energiak itsasoko uren indarra erabiltzen du. Zentral esperimentalak eraikitzen ari dira itsasoaren uraren indarra erabiltzeko.

Energia Berriztagarriak Nafarroan

Energia-iturriak industria, garraio, etxe-premia, nekazaritza eta beste hainbat zerbitzutarako energia ematen duten baliabideak dira. Energia-iturri nagusiak petrolioa, ikatza, gas naturala eta uranioa dira, denak energia ez-berriztagarriak. Nafarroa defizitarioa da mota honetan, eta, beraz, inportatu beharra dago, batez ere petrolioa eta gas naturala. Kanpoko mendekotasun handi hori arintzeko, Nafarroak energia berriztagarrien aldeko apustua egin du, energia garbiak kutsatzen ez dutenak baitira (hidroelektrikoa, biomasa, haize-energia).

• Gaur egun, energiaren %53a haize-energiatik dator, %26a hidraulikotik eta %21a termikotik.
• Eguzki energia gutxi garatu da Nafarroan, garestia delako. Gehienbat Tuteran (Erriberan) aurki daiteke.
• Biomasa energia: basoa erretzearen bidez argindarra sortzea helburu duen energia mota honek etorkizun ona du. Zangotzan aurkitzen da energia mota honek duen gunerik garrantzitsuena.
• Energia eolikoa: gaur egun, Nafarroako industria berriztagarririk garrantzitsuena da. Gamesa Eolika enpresak sustatu eta gaur egun kudeatzen ditu parke eoliko guztiak. Lehendabiziko parkea Erreniegan eraiki zen, eta honen atzetik beste hainbat eraiki dira. Nafarroan 20 parke daude. Nafarroan kontsumitzen den energiaren %53a haize-energiatik dator.
• Energia hidraulikoa: ura da energia mota honen oinarria. Nafarroa iparraldean soilik dago.
• Energia termikoa eta marea energia ez dira garrantzitsuak Nafarroan.