Ehun konjuntiboa

1.Go Gaia

Zelulak: nutrizio-, harreman- eta ugalketa-funtzioak egiten dituzten unitate bizidunik txikienak, izaki bizidun guztien funtsezko osagaiak dira.

Zelulak hiru bizi-funtzioak betetzeko gai dira:

1.Nutrizio zelularra: bizi-funtzioak betetzeko beharrezkoak dituzten materia eta energia lortzeko prozesuen multzoari deritzo.

Mantenugaiak (elikagaiak, nutrienteak):
zelulak kanpotik hartzen dituzten substantziak, energia lortzeko, hazteko (egiturak sortu) eta egiturak berritzeko.

Zelula-metabolismoa: mantenugaiek zelula barnean izaten dituzten prozesu kimikoak.

Bi metabolismo mota daude:

-Katabolismoa: Substantzia organiko konplexuak konposatu txikiago eta bakunago bihurtzean datza. Energia lortzen da.

-Anabolismoa: Eratze-erreakzioa. Substantzia bakunak zelularen berezko Konposatu konplexuagoetan bihurtzean datza. Energia behar da.

Biomolekula ez organikoak:

Ura: H eta O-z  (H2O) osatua. Izaki bizidunen baitako osagairik ugariena da.

Gatz Mineralak: disolbatuta edo prezipitatuta  egon daitezke.

Biomolekula Organikoak:

-Gluzidoak: monosakaridoak, esaterako, glukosa;  disakaridoak, bi monosakaridoz osatuak, adibidez, sakarosa eta maltosa; polisakaridoak, ehunka edo milaka monosakaridoz osatuak, adibidez, glukogemoa eta zelulosa.

-Lipidoak: esaterako, glizerolez eta gatz-azidoz osatutako koipeak.

-Proteinak: aminoazidoz osatua, esate baterako, kolagenoa, antigorputzak eta hemoglobina.

-Azido Nukleikoak: nukleotidoz osatutako biomolekula handiak, adibidez, DNA eta RNA.

GIZA EHUNAK:

Hainbat motatakoak izan daitezke:

-Epitelialak

-Konektiboak

-Gihar-ehunak

-Nerbio-ehunak

GIHAR EHUNAK:

Ehun uzkurkorrak dira. Miozito edo gihar-zuntz izeneko zelula luzangaz osaturik.

Hiru mota:

-Gihar-ehun leuna: Miozitoek nukleo bakarra dute. Ez-borondatezko uzkurtzea du. Erraietako giharretan.

-Gihar-ehun ildaskatua: Miozitoek nukleo asko dituzte. Borondatezko uzkurtzea du. Eskeleto-giharretan.

-

Bihotzeko gihar-ehuna

Miozitoek nukleo bakarra dute. Ez-borondatezko uzkurtzea du.  Bihotzeko giharra.

NERBIO EHUNAK

Nerbio-ehunek informazio jaso eta bidaltzen dute organismoan zehar.

Bi zelula mota:

-Neuronak: Izar itxura dute adarkadurekin. Nerbio bulkadak transmititzen dituzte.

-

Zelula glialak

Neuronak elikatzen eta babesten dituzte.

EHUN KONEKTIBOAK:

-

Hezur ehuna

Zelulak osteozitoak. Zelularteko gaia solidoa, kaltzio eta fosforo mineralez osatua. Hezurrak osatzen ditu.

-Gantz-ehuna: Bere zelulek, adipozitoek, lipidoek metatzen dituzte. Funtzioak: organoak babestea, lipidoak metatzea eta isolatzaile termikoa.

-Kartilago-ehuna: Zelulak kondrozitoak. Kartilagoak eratzen ditu, adb: artikulaziotan.

-Ehun konjuntiboa: Zelulak fibroblastoak. Beste ehun eta organoen artean egoten da hauek lotzeko.

-Odol-ehuna: Zelulak globulu gorriak eta zuriak. Zelularteko gaia likidoa: plasma. Organismoaren zehar substantziak garraiatzen ditu.