1929ko cracka eta depresio handia

Burtsaren crackaren zergaitiak1929ko cracka, krisi ekonomiko larria eragin zuen. Horren zergaitiak haurrengoak izan ziren. 

• Nekazaritzan eta industrian
• Ekoizpena igo zen, eskaria baino azkarrago hau da gainprodukzio krisia.
• Inbertsio espekulatibo asko egon zirenez normalak bihurtu ziren banku maileguak

Ostegun Beltza

Inbertitzaileek atzera egin zuten eta beraz kotizazioak jaitsi ziren.

Depresio handia

Burtsak porrot egin zuen eta horrek kate ereakzioa horri, depresio handia deritzo. hauek ziren ezaugarriak

• Aurrezkia desagertu
• Bankuek behera jo: bezeroek dirua ateratzen zuten eta mailegu asko itzuli gabe geratu ziren
• Eskaria eta inbertsioak jaitsi ziren eta industria krisia eta langabezi tasak handiak ekarri zituen.
• Nekazaritzako krisia: prezioak asko jeitsi ziren eta nekazarien eros ahalmena murriztu zen. Zorrak zirela eta milloi eta erdi pertsona haien etxeak utzi.

Krisia hedatzeko mekanismoak

Nazioarteko merkataritza:

• Smooth-Hawley legea onartu: aduana tarifak %50 ean igo ziren ondorioz esportazioek behera egin zuten.
• Honek politika protekzionistak eragin zituen: Erresuma batua, haien inportazioei kupoak ezarri.

Nazioarteko finantzak: Kapitala masiboki banatu zen hurrengo urteetan eta horrek kalteak ekarri ziren zorrak zituzten herrialdeei.

Krisiaren ondorio sozialak eta politikoak

Langabeak 30 milloi herrialde industrializatuetan. Miseria eta gosea sufritzeko beldurra hedatu zen aberatsen eta pobreen arteko aldea gero eta handiago, ondorioz europan polarizazio politiko nabarmena sortu zen. Gizartea erradikalizatu zen eta mugimendu iraultzaileak areagotu ziren gobernuak arrisku gorriaren beldurra.