Jakintza iturriak

jakintza iturriak: jakita erralitata autmata da, subjtuarn baitan lotuta egota, tradizio bati lotutakoa. bi ezagutza iturri: snsibilitata( 5zntzumnak) eta arrazoia. jakintza motak: 1) jakintza arrunta:egunroko bizitzako sprientzian dut oinarria. 2) zientifikoa: egitatn zrgatia bilatzn du. erralitata ezagutu naian egitn dirn zientziarn sprimntazioak eta matmatikarn aplikazioak briztn dut jakintza au. 3) tknikoa: munduak mnpratza eta kontrolatza bilatzn du, gaur egungo zientziak eta tknikaklkarri eragin. tknika jakintza zientifikoa aplikatzn du ala er erronka proposatu. 4) filisofikoa: arrazoizko ezagutza, sistmatikoa kritikoa. filsifia ez da irudimnan oinarritzn  frogapn eta ausnarktan oinarritzn da. 5) artistikoa: ast plastikoa zinman, bizitzarn sprientziak adierazi. 6) erlijiosoa; erlijio-sinsmnak edo adierazpn mistikoas bizipnn emaitzak. filsofiarn sorrra: k.a vi mndan sortu zn grzian. filsifia = filia(kidtasuna)+sofia(jakinduria).  sopos zrgin batan ikasia zn norbait. sokrats jakinduriarn jab sntitu baran ez zkiela ezr san zuen( jakinduria ez da edukitzn bilatzn da) jakintza mitikoa: mitoa narrazio bat da, kosmoaz eta gizakiarn intrprtazioa.  mitoen mundua botr brziak dituztn prtsnaiek( jainkoak, eroiak) osatzn dut. mitoan adierazitako narrasioak algiazko dnboran.  ezaugarriak: 1) oinarri gabko pntsamndua: munduko fnomnoak arazoak sortu gizakiari.  frogatu gabko baieztapnak zirn. 2) pntsamndu akritikoa: ez du arrazoirik ematn ez du br mtodologia aztrtzn 3) arauemaila: bizitza bidratzn duen arauen multzoa ezartzn du. 4) soziala: gizartarn antolakuntza lgitimatzn du. 5) antropomorfikoa: muundua eta brtan grtatzn dn oro izaki batzuen emaitza (jainkoak). 6) konpromtituak: munduko jainkoekin lotzn du, aien naiak eta gogoak bttzra bartuta. 7)aistorikoa; kritikatik kanpo dago pntsamndi kritikoa, , gustietako baliagarria. 8) anonimoa: pntsmnd kritikoa anonimoa da, aintzinatik dator, oroimn kolktiboarn emaitza. jakintza filsofikoa: lendabizi gizakiak jakin mina. bigarrna, aisirako aukra duenan objtuetatik urrundu eta itugarrna mirspna. laugarrnz tstuinguru soziopolitikoa bst kultura batzuekin izandako arrmanak gizartarn antolakutnza aldaktak, onn ondorioz filsfia sortu. ezaugarriak: 1) arrazoizko jakintza: jakintza filsofikoa batz er gogoeta da baina ez irudimnzkoa, jarrta kritikoa eta kritikoa lortzn duen jakintza da au. 2) errotikoa eta azkna: errotikoa dnan erralitata adierazta dulburu. ankna dla sata, ezinzkoa dla erralitataz adierazta. 3) istorikoa: urduria eta bukagaba au da inkonformista. 4) 1ibrtsala: 1ibrtsaltazunas  eta erralitat osoaz diardu. jakintza filsofikoak guztias diardu, zientifikoa orda dnarn zati batz eta zientifikoa splizaziora jotzn du.5) profanoa: sakratuaz galdtzn du, sakratua dna adueraztko ez gurtzko. 6) arauemaila: komunitatarn bizitza bidratu, filsofiarn mtodoak: 1) sprtientziarn eta arrazoimnarn mdtodoa: gizakiak ezagututako bi iturrietan oinarritzn da erralitatarn maila. sprientzia fisikotik asi eta ondorn arrazoiarn(logos) lanktarn bidz erralitatarnlburuak zien dirn jakitn da. 2) enpirismoarn mtodoa: ezagutza ororn jatorria eta balioa sprientzia sntikorran dago, mtodo induktiboa. lock, Hume eta berkley pntsalari garrantzitsuenak.3) metodo arrazionalista: arrazoiak du lehentasuna. indukzioaren eta dedukzioaren metodoa darabil arrazionalismoa. Descartes, Spinoza eta Leibniz

4) transzendentala: Immanuel Kantek sortu zuen XVIII.mendean giza ezagutza nola lortzen den adierazteko asmoz. Kantek dioenez ezagutzazko objetuak gure ezagutzaren araberakoak dira, horrela ezagututako sujektua transzendentala da errealitatea haren menpe dagoelako. 5) hizkuntza-azterketaren: XX.medean sortu, hizkuntza aztertzen du adierazpen filosofiko zuhazgabeak argitzeko. Moore eta Russellen(Analisi klasikoa) ; Russellen (atomismo logikoa) ; Wittgensteinek(tractatus); vienako Zirkuluaren Neopositibismoa. 6) Hermeneutikoa: honen helburua eta zeregina idatzitakoa interpretatzea eta ulertzea da. idatzitako  testuingurua jakin ondoren ekintzetara eta gertakizun historikoetare zabaltzen da interpretatzeko asmoz. Aper, Habermans, Richard Rosty eta Gadamar. Filosofiaren jakintzak: 1) Teorikoa: errealitatearen ezagutzaz dihardu hemen kokatzen da metafisika(fisikatik arago) eta errealitatearen egitura, ontologia(Izatearen tratatua), Gnoseologia(ezagutzearen teoria) eta Teodizean(jainkoari buruz). 2) Praktikoa: giza ekintzaz dihardu. gizakiok zoriontsuak izateko aukeratu behar dugunaz ahusnartzen du. etikaren, politikraren.. bidez gidatzen da giza ekintza.