Historia 1
Enviado por Programa Chuletas y clasificado en Historia
Escrito el en 
vasco con un tamaño de 8,19 KB
EUROPA BERREZARPENEAN
Berrezarpen moderaturantz:Helburu nagusiak ordena egonkorra finkatzea eta iraultza itzultzea galaraztea ziren.Nekazariek zerga feudalekiko zuten askapena eta herritarren legearen aurreko berdintasuna ez ziren kendu.Borboien etxeko Luis XVIII.ak postulatu liberal moderatu ugariko kostituzioa eman zuen;Inperioak sortutako noblezia berria errespetatu eta Napoleoen kode zibila gorde zuen.
Vienako kongresua eta Europako ordena berria:Napoleon garaitu ondoren Europako monarkia ordezkariak Vienako kongresuan bildu ziren.Kongresu honek 1815 ean Europako berrezarpenaren oinarriak ezarri zituen lurraldearen eta politikaren aldetik.Austriako inperioak Italiako penintsularen gaineko eragin handia segurtatu zuen, iparraldean Lonbardia-Veneziako erreinua beretu eta printze austriarrak Parma,Modena eta Toskanako dukerrien agintean jarrita;Tirola eta Iliriako nahiz Dalmasiako zonak ere beretu zituen.Borboien familia gaurko Italiaren hegoaldeko Bi sizilien erreinura itzultzea erabaki zen eta eliz estautak estatu pontifikalak onartu ziren penintsularen erdialdean.Urte batzuk geroago Italiaren batasuna mapa horretan oinarrituz eraiki zen.Errusia mendebalderantz hedatu zen, Finlandiaren eta Besarabiaren jabetzari eutsi zion eta Poloniako erreinu berriaren koroa Tsarrari batu zitzaion.Prusiak lurraldea handiagotu egin zuen,Saxonia Pomerania eta Renaniako zona batzuk beretuz.Holandak Belgikak eta Luxenbugok Herbehereen erreinua osatu zuen nazio berria, gustiz artifiziala, eta bertan nazionalismoa berehala agertu zen.Suedia Norbegia eta oraingo Finlandiaren sati bat beretu zituen.Danimarkak Holstein-eko eta Lauenburg-eko dukerriak anexionatu zituen.Alemanian 41 estatuk osatzen zuten Gemaniak konfederazioa ezarri zen: Erreinuak zeuden esate baterako Prusia, Bavaria eta Saxonia.Aliantza Santua:Kongresuak Europako ordena politiko berria bermatzeko mekanismoak ere ezarri zituen.Napoleon garaitu zuten 4 potentzian handik, Frantziarekin batera aldian behingo bilerak egitea erabaki zuten, beste aldetik akordio bat sinatu zuten Parisen (1815) aliantza santua.Egindako kongresu guztien eta aliantza santuaren heburua bestalde kideek mehatxu irultzaileen menpeko edozein herritan esku hartzeko eskubidea ezartzea zen.Estatuen arteko segurtasunerako sistema hori batez ere Europa osoa astindu zuen iraultza berriro eragiteko zor zitezkeen ahalegin guztiei aurre egiteko ezarrita zegoen Metternich sistema esaten zioten Austriako lehen ministroak sortutakoa zen. Ministro horrek Vienako kongresua antolatu eta austriako politika zuzendu zuen 1848 ko iraultzararte orduan dimititu beharra izan bait zuen.Frantzian, mugimendu sozialak eta politikoak berrezarpenak ezarritako ordena harriskuan jartzen hasi ziren.
1820ko mugimendu iraultzaileak: erabateko berrezarpena egin nahi izan zuten herrietan esate baterako Fernando VII.ak gobernaturiko Espainiaren kasuan, egoera ezegonkorragoa zen, eta eztanda iraultzaileak egon ziren berehala. Lehenengo biltzar iraultzailea mediterraneoan sortu zen: Espainian, Napolin eta Grezian. Fernando VII. aren absolutismoa ez zen bideragarria Espainian: Herria ondatuta zegoen, amerikatik gero ta diru gutxiago iristen zen, erregimen zaharra eta horren zerga pribilegioak itzultzean oztopo ziren estatuak baliabide berriak lortzeko. Egoera horretan, ameriketako altxamendua zapaltzeko prestatuta zeuden tropak matxinatu egin ziren Cadizen, 1820an Riego komandantearen aginduetara. Fernando VII.ak etsi eta 1812ko konstituzio liberalaren zina egin behar izan zuen. Aliantza santuko kideak ikaratu egin ziren, batez ere iraultzaren kutsadura beste herri batzuetara iritsi zela ikustean. Espainiako absolutismoaren aldekoei ere laguntza eman zieten. San Luisen ehun mila semeak Frantziako mugatik sartu ziren eta hiru urteko liberalari amaiera eman zioten, FernandoVIIa berriro ere tronuan jartzen. Greziarrek armak hartu zituzten turkiarren aurka. Greziarren erabateko independentzia(1830) ezarri zioen sultanari
.
1830eko iraultzak: 1830eko bultzada iraultzailea 1820koa baino askoz ere larriagoa izan zen. Frantzian, Belgikan, Polonian,Italian eta Alemanian hedatu zen;askatasun politiko handiagoa edo independentzia nazional handiagoa eskatzen zen. Frantzian, mugimendu iraultzailea Parisen sortu zen. Frantziako karlos X.ak prentsa askatasuna, eta diputatuen ganbera aukeratu berria desegin zuen. Karlos X.ak erbesteratu beharra izan zuen. Diputatuek Luis Felipe Orleansekoa izendatu zuten errege. Frantziako konstituzio liberalagoa hartu zuen. Belgikaren independentzia 1831an aldarrikatzeko aukera eman zuen. B.H.ak 1832ko erreformaren legea promulgatu zuen; horren bitartez, bikoiztu egin zen botoa botoa emateko eta ordezkaritza politikorako eskubidea zuten herritarren kopurua. Polonian altxamendu liberalak eta nazionalistak egon ziren. Errusikao tropek gogor zapaldu zituzten. Espainian, Fernando VII.aren heriotzak(1833) hasiera eman zion aldaketa liberalen aldiari eta karlisten eta liberal moderatuen arteko gerra zibilari. Vienako kongresuak diseinaturiko mapa aldatuta gelditu zen, Belgikaren independentziaren eraginez. Frantzian, B.handian eta Belgikan, antzeko sistema politikoak zeuden burgesien interesen alde. Liberalismoak, apurka-apurka, europa mendebaldean zabaldu zen; Europa ekialdean ez zegoen aldaketarik. Europan estatu berriak zeuden (Grezia, Belgika), eta herrri batzuetako sistema politikoa liberalizatu egin ziren
1848ko iraultzak
Herrien udaberria:Europan 1848an gertaturiko iraultzei "herrien udaberiia" izena eman izan zaie. Liberalismoaren aurrerakuntzak sorturiko itxaropenek eta hleburu nazionalek gero eta eragin handiagoa zuten jendearen iritzian. Mugimendu iraultzaile demokratiko erradikalak europa osora iritsi ziren, B.handira eta belgikara izan ezik. Zergatiak anitzak eta komunak dira. 1848ko iraultzen aurreko urteetan arazo ekonomikoek antzeko ondorioak izan zituzten europa osoan. Patataren gaitz batek (patata funtzesko janaria zen, biztanleri gehienentzat) Irlandakoa bezalako hondamenak eragin zituen, bertako biztanleria zortzi milioi eta erdi biztanletik 6 milioi biztanlera igaro baitzen.Zerealen uzta oso txarrak egon ziren, eta horrek eragina izan zuen funtsazko produktuen prezioek izandako gorakada handian. Krisia industriara ere iritsi zen, biztanleek aukera txikiagoa baitzuten manufaktura produktuak erosteko. Krisi ekonomiko orokorra ez zen iraultzaren eragile bakarra izan, baina horrek sortutako aserreak altxamendu eta ekintza iraultzailearen beste zergaitietako bat izan zen. Pariseko eztanda eta Frantziako II. errepublika: 1848an, Frantziako monarkia erori eta beriro ere errepublika aldarrikatu zen. Protestaldiaren barruan, manifestazioak eta armadaren aurkako borrokak egon ziren, baita errege jauregiaren aurkako erasoa ere, eta horrek erregeak britaina handira ihes egin beharra eragin zuen. Behin behineko gobernuak hartu zuen agintea: Frantziako II. errepublika aldarrikatu eta Biltzar nazional Konstituziogilea aukeratu zen. Gizonezkoen sufragio unibertsala, prentsa askatasuna eta heriotza zigorraren eta esklabotzaren abolizioa ezartzen zuten legeak onetsi ziren, eta gainera langabeiaren ondorioak moteltzeko neurriak hartu ziren. Gizonezkoen sufragio unibertsala ezarrita. 1848 ko abenduan, gizonezkoen sufragio unibertsalaren bidez, Napoleon aukeratu zuten errepublikako presidente.Napoleonek 1852 an zuzendutako estatu kolpearen bidez Frantziako bigarren inperioa aldarrikatu eta Napoleon frantsezen enperadore bihurtu zen, Napoleon 3.a izena harturik.
Berrezarpen moderaturantz:Helburu nagusiak ordena egonkorra finkatzea eta iraultza itzultzea galaraztea ziren.Nekazariek zerga feudalekiko zuten askapena eta herritarren legearen aurreko berdintasuna ez ziren kendu.Borboien etxeko Luis XVIII.ak postulatu liberal moderatu ugariko kostituzioa eman zuen;Inperioak sortutako noblezia berria errespetatu eta Napoleoen kode zibila gorde zuen.
Vienako kongresua eta Europako ordena berria:Napoleon garaitu ondoren Europako monarkia ordezkariak Vienako kongresuan bildu ziren.Kongresu honek 1815 ean Europako berrezarpenaren oinarriak ezarri zituen lurraldearen eta politikaren aldetik.Austriako inperioak Italiako penintsularen gaineko eragin handia segurtatu zuen, iparraldean Lonbardia-Veneziako erreinua beretu eta printze austriarrak Parma,Modena eta Toskanako dukerrien agintean jarrita;Tirola eta Iliriako nahiz Dalmasiako zonak ere beretu zituen.Borboien familia gaurko Italiaren hegoaldeko Bi sizilien erreinura itzultzea erabaki zen eta eliz estautak estatu pontifikalak onartu ziren penintsularen erdialdean.Urte batzuk geroago Italiaren batasuna mapa horretan oinarrituz eraiki zen.Errusia mendebalderantz hedatu zen, Finlandiaren eta Besarabiaren jabetzari eutsi zion eta Poloniako erreinu berriaren koroa Tsarrari batu zitzaion.Prusiak lurraldea handiagotu egin zuen,Saxonia Pomerania eta Renaniako zona batzuk beretuz.Holandak Belgikak eta Luxenbugok Herbehereen erreinua osatu zuen nazio berria, gustiz artifiziala, eta bertan nazionalismoa berehala agertu zen.Suedia Norbegia eta oraingo Finlandiaren sati bat beretu zituen.Danimarkak Holstein-eko eta Lauenburg-eko dukerriak anexionatu zituen.Alemanian 41 estatuk osatzen zuten Gemaniak konfederazioa ezarri zen: Erreinuak zeuden esate baterako Prusia, Bavaria eta Saxonia.Aliantza Santua:Kongresuak Europako ordena politiko berria bermatzeko mekanismoak ere ezarri zituen.Napoleon garaitu zuten 4 potentzian handik, Frantziarekin batera aldian behingo bilerak egitea erabaki zuten, beste aldetik akordio bat sinatu zuten Parisen (1815) aliantza santua.Egindako kongresu guztien eta aliantza santuaren heburua bestalde kideek mehatxu irultzaileen menpeko edozein herritan esku hartzeko eskubidea ezartzea zen.Estatuen arteko segurtasunerako sistema hori batez ere Europa osoa astindu zuen iraultza berriro eragiteko zor zitezkeen ahalegin guztiei aurre egiteko ezarrita zegoen Metternich sistema esaten zioten Austriako lehen ministroak sortutakoa zen. Ministro horrek Vienako kongresua antolatu eta austriako politika zuzendu zuen 1848 ko iraultzararte orduan dimititu beharra izan bait zuen.Frantzian, mugimendu sozialak eta politikoak berrezarpenak ezarritako ordena harriskuan jartzen hasi ziren.
1820ko mugimendu iraultzaileak: erabateko berrezarpena egin nahi izan zuten herrietan esate baterako Fernando VII.ak gobernaturiko Espainiaren kasuan, egoera ezegonkorragoa zen, eta eztanda iraultzaileak egon ziren berehala. Lehenengo biltzar iraultzailea mediterraneoan sortu zen: Espainian, Napolin eta Grezian. Fernando VII. aren absolutismoa ez zen bideragarria Espainian: Herria ondatuta zegoen, amerikatik gero ta diru gutxiago iristen zen, erregimen zaharra eta horren zerga pribilegioak itzultzean oztopo ziren estatuak baliabide berriak lortzeko. Egoera horretan, ameriketako altxamendua zapaltzeko prestatuta zeuden tropak matxinatu egin ziren Cadizen, 1820an Riego komandantearen aginduetara. Fernando VII.ak etsi eta 1812ko konstituzio liberalaren zina egin behar izan zuen. Aliantza santuko kideak ikaratu egin ziren, batez ere iraultzaren kutsadura beste herri batzuetara iritsi zela ikustean. Espainiako absolutismoaren aldekoei ere laguntza eman zieten. San Luisen ehun mila semeak Frantziako mugatik sartu ziren eta hiru urteko liberalari amaiera eman zioten, FernandoVIIa berriro ere tronuan jartzen. Greziarrek armak hartu zituzten turkiarren aurka. Greziarren erabateko independentzia(1830) ezarri zioen sultanari
.
1830eko iraultzak: 1830eko bultzada iraultzailea 1820koa baino askoz ere larriagoa izan zen. Frantzian, Belgikan, Polonian,Italian eta Alemanian hedatu zen;askatasun politiko handiagoa edo independentzia nazional handiagoa eskatzen zen. Frantzian, mugimendu iraultzailea Parisen sortu zen. Frantziako karlos X.ak prentsa askatasuna, eta diputatuen ganbera aukeratu berria desegin zuen. Karlos X.ak erbesteratu beharra izan zuen. Diputatuek Luis Felipe Orleansekoa izendatu zuten errege. Frantziako konstituzio liberalagoa hartu zuen. Belgikaren independentzia 1831an aldarrikatzeko aukera eman zuen. B.H.ak 1832ko erreformaren legea promulgatu zuen; horren bitartez, bikoiztu egin zen botoa botoa emateko eta ordezkaritza politikorako eskubidea zuten herritarren kopurua. Polonian altxamendu liberalak eta nazionalistak egon ziren. Errusikao tropek gogor zapaldu zituzten. Espainian, Fernando VII.aren heriotzak(1833) hasiera eman zion aldaketa liberalen aldiari eta karlisten eta liberal moderatuen arteko gerra zibilari. Vienako kongresuak diseinaturiko mapa aldatuta gelditu zen, Belgikaren independentziaren eraginez. Frantzian, B.handian eta Belgikan, antzeko sistema politikoak zeuden burgesien interesen alde. Liberalismoak, apurka-apurka, europa mendebaldean zabaldu zen; Europa ekialdean ez zegoen aldaketarik. Europan estatu berriak zeuden (Grezia, Belgika), eta herrri batzuetako sistema politikoa liberalizatu egin ziren
1848ko iraultzak
Herrien udaberria:Europan 1848an gertaturiko iraultzei "herrien udaberiia" izena eman izan zaie. Liberalismoaren aurrerakuntzak sorturiko itxaropenek eta hleburu nazionalek gero eta eragin handiagoa zuten jendearen iritzian. Mugimendu iraultzaile demokratiko erradikalak europa osora iritsi ziren, B.handira eta belgikara izan ezik. Zergatiak anitzak eta komunak dira. 1848ko iraultzen aurreko urteetan arazo ekonomikoek antzeko ondorioak izan zituzten europa osoan. Patataren gaitz batek (patata funtzesko janaria zen, biztanleri gehienentzat) Irlandakoa bezalako hondamenak eragin zituen, bertako biztanleria zortzi milioi eta erdi biztanletik 6 milioi biztanlera igaro baitzen.Zerealen uzta oso txarrak egon ziren, eta horrek eragina izan zuen funtsazko produktuen prezioek izandako gorakada handian. Krisia industriara ere iritsi zen, biztanleek aukera txikiagoa baitzuten manufaktura produktuak erosteko. Krisi ekonomiko orokorra ez zen iraultzaren eragile bakarra izan, baina horrek sortutako aserreak altxamendu eta ekintza iraultzailearen beste zergaitietako bat izan zen. Pariseko eztanda eta Frantziako II. errepublika: 1848an, Frantziako monarkia erori eta beriro ere errepublika aldarrikatu zen. Protestaldiaren barruan, manifestazioak eta armadaren aurkako borrokak egon ziren, baita errege jauregiaren aurkako erasoa ere, eta horrek erregeak britaina handira ihes egin beharra eragin zuen. Behin behineko gobernuak hartu zuen agintea: Frantziako II. errepublika aldarrikatu eta Biltzar nazional Konstituziogilea aukeratu zen. Gizonezkoen sufragio unibertsala, prentsa askatasuna eta heriotza zigorraren eta esklabotzaren abolizioa ezartzen zuten legeak onetsi ziren, eta gainera langabeiaren ondorioak moteltzeko neurriak hartu ziren. Gizonezkoen sufragio unibertsala ezarrita. 1848 ko abenduan, gizonezkoen sufragio unibertsalaren bidez, Napoleon aukeratu zuten errepublikako presidente.Napoleonek 1852 an zuzendutako estatu kolpearen bidez Frantziako bigarren inperioa aldarrikatu eta Napoleon frantsezen enperadore bihurtu zen, Napoleon 3.a izena harturik.