Gorputza eta arima

gorputza eta arima:gizakia ulertzeko tradizio filosofikoak bi alderdi bereizten ditu;gorputza alde batetik eta arima espiritu ego gogo bestetik.historian zehar estabaidatu da asko bi elementu hauen lotura.gaur egun estabaida daude,baina garuna eta arimaren erteko lotura estabaidatzen dutenak.garuna nerbio sistemako organo nagusia da.arima adimena,efektibitatea,nahimena psikismoa eta espiritualtasuna biltzen dituen alderdia da. garuna eta gogoa: garunaren jardueraren ondorioz sortzen da giza psikismoa edo bada garuna baino goragokoa den entitate bat(gogoa) eta aren tresna baino ez da garuna? ikerketa berriek eta ohiko sinesmenak galdera asko sortzen dizkigute:1-adimen artifizialen aurrenapenak direla eta gure burmuina ordenagailu ahaltsu baten pareko zerbait ikusten dute.2-ingenieritsa genetikoa enbrioi zeluletako informazioa aldatzeko bideen ikerketen ondorioz,pertsona baten ezaugarriak jaio baino lehen aldatzeko aikera izango dugu.3-bai erligio sinesmenek bai agnostikoek bai ateoek oraindik ere zalantza  pisten dute gure baitan:ba al da arimarik? garunari eta gogoari buruzko teoriak: garunaren eta gogoaren arteko loturari buruzko teoriak 3 motatakoak dira: teoria monista materialistak: bi izan ziren monismo materialistaren aitzindariak(demokrito eta epikuro)bide berari jarraitu zioten filosofo eta zientzialari askok.monista materialistak diotenez prozesu mentalek erabat jatorri materialista dute:garuna. aldarea garrantzitzuak:1-fisikalismoa:jarduera mentalak prozesu fisiko kimiko edo neurofisologiko hutsak direla diote.fisikalismoaren baitako beste joera bat materialismo zibernetikoa da.haren arabera,oso ordenagailu konplexua baino ez da garuna.hori oinarri hartuz, gizakia automata kontzientea dela dio turing-ek. 2- materialismo emergentista:bunge-ren uztez,alderdi mentala ez da soilik fisikoa,baina eboluzioan zehar alderdi fisiko hartatik agertu zen.substantzia bakar bat dago:materia,honek haimbat propietateak ditu eboluzioaren ondorioz.horrenbeztez,dinamikoa da materia,eta hiru alderdi ditu:fisiko kimikoa, biologikoa eta mentala.

teoria dualistak: honen arabera, gizakia ez da espiritu hutsa ez materia hutsa.bi elementuz osatuta dago:gogoaz eta garunaz.platonen dualismoa:gorputza eta arima bat eginik daude,batasun hau alabearren emaitza da.arima hilezkorra eta amaigabea da eta gorputzarekin elkartu baino lehen zegoen.gorputza materiala eta hilkorra da.arimak gorputzaren kartzelan igarotzen du,hemengo bizitza.hilemorfismoa(aristoteles): arima eta gorputza elkarren osagaiak dira,eta ezin dira banandu.gorputza gizakiaren oinarri materiala da,eta arima,formasubstantziala.azken horrek ematen dizkio gizakiari ezaugarri bereizgarri guztiak: bizia, sentsazioak, mugimendua, mintzamena eta pentsamendua.baina ezin du ez arimarik ez gorputzarik egon,bata batezbezteaz osatuta daudenean baino.beraz esan daiteke arima hileskorra dela.akinokoa berdina pentsatzen zuen.aristotelen filosofiara jo zuen kristau fedearen arrazoiak emateko.besteak beste,arima banandua aipatu zuen,piztueraren eta hileskortasunaren oinarritzat:hil ondoren,eta krstautasunak agindutako pztuera eguna heldu arte,arimak banandua irauten du,harik eta aintzazko beste gorputz bat sortzen duen arte;eta gero,harekin bat eginik egoten da behin betiko.dualismo kartesiarra(deskartez): gizakia bi substantzia erabat desberdinen bat egiteaz osatuta dago.alde batetik gorputza,substantzia zabala dena, eta bestetik arima,substantzia pensatzailea.haren esanetan bi errealitate horiek guruin pinealaren bidez komunikatzen dira(garunaren azpian dagoena).dualismo interakzionista(eccles):ideia nagusiak:1-gogoa eta garuna bi errealitate desberdin dira.2-arima autokontzientea dugu.izan ere hura gabe ezin azal daitezke hainbat gertakari;ekintzak borondateskoak izatea,nerbio gertakarien eta esperientzia kontzientearen arteko denbora aldea,giza oroimenaren ezaugarri bereziak,eta horien eta hizkuntzaren arteko loturak.3-garuna ez da nahikoa gertakari mentalak nolatan gertatzen diren azaltzeko.alderdi fisikoaren eta mentalaren arteko interakzioa edo elkareragina garun azalean gertatzen da.