Filo San Agustin

Patristika: elizako gurasoek eginiko kristau filosofia da eta gelburua da dogma kristaua finkatzea, defendatzea eta heresietatik babestea.Munduikuskera berria ekartzen du. Greziar filosofiarekin konparatuz(Ontologia: PA.1Jainkoak ahalguztiduna da,bere boterea mugarik gabekoa da,hau da,ezerezetik dena sortu zuen nahi zuelako(kreazionismoa).2Jainkoa bakarra da,ez dago bera bezain ahaltsua den inor(monoteismoa).3Izakia kreatuen existentzia kontingentea da, hots, ez da beharrezkoa.G.F.1Platonen filosofian,demiurgoa printzipio ordenatzaile da.Demiurgok materia kaotikoa ideien arabera ordenatzen du.2Plotinoren filosofian, errealitate osotasuna ordenatua eta bateratua da.Errealitate gorena Bat da.3Plotinoren filosofian,izaki guztiak erlazionatuta daude eta izki guztien existentziak beharrezkoak dira.Antropologia:PA.1Jainkoak bere irudiaren arabera gizakia egin zuen.Jainkoak giza arima eta gorputza egin zituen.2Arima hilezkorra da baina ez da preexistitzen eta arima ez da berraragiztatzen, transmigrazioaren kontra doa. 3Denboraren amaieran gorputzen berpizkundea gertatuko da.G.F.1Gizakia arima eta gorputza osatuta dago.2Arima Hilezkorra da baina preexistitzen da eta berraragiztatzen da.3Gorputza hiltzen da,eta gorputzak ez dira berpiztuko. Epistemologia:JA.1Jainkoak errebelatu zuen egia abslotua bilatzen dute fedea eta arrazoiaren bidez.Arrazoiaren bidez bakarrik ezin daiteke egia absolutua edo Jainkoa ezagutu.2Fedeak osagai afektiboak kontuan hartzen ditu G.F. 1Bilatzen duten egia arrazionala da,ez egia absolutua. 2Osagai afektiboak ez dira kontuan hartzen.Etika:JA.1Gizakia bekataria da, gizakiak damutu behar du eta jainkoaren laguntza behar du salbatzeko.Horretarako jesukristo bidali zuen mundura.Jainkoa gizakiaz arduratzen da(probidentzia).2Bekatua aukeramen librearen ondorioa da.3Zoriontasuna lortzeko jainkoaren laguntza behar dugu. G.F 1Gizakiak gaitza jakituria faltagatik egiten du.2Zoriontasuna lortzeko bake egonkorra behar dugu Denbora ulerkuntza:1Historia lineala da, denborak hasiera eta amaiera ditu.2Jainkoak ezerezetik dena sortu zuen.3Jainkoa historiaz eta gizateiaz arduratzen da.G.F.1Denbora ziklikoa da.2Unibertsoa betidanik ezistitzen da.

Epikureismoa: Epikurok sortutako korronte filosofikoa. Zoriontzua izatea plazerra izatea dakar,hau da,mina ez izatea(aponia) zoriontzua izateko. Bi plazer mota bereizten dira: gorputzaren plazerra eta honen barruan hiru mota, irrika naturalak eta irrika natural ez beharrezkoak asetzean eta honekin bakarrik lor dezakegu zoriontasuna, irrika naturalak baina ez beharrezkoak asetzean eta irrika ez naturalak eta ez naturalak eta ez beharrezkoak asetzean. Beste aldetik arimaren plazerra dago, hots, min beldur eta kezka eza (ataraxia) eta barruan, heriotzarekiko, jainkoarekiko eta patuarekiko beldurrik ez. Askatasunez eta zuhurtazunez edo arrazoiaz jokatuz plazerra lortzean zoriontazunera helduko zara. Estoizismoa: Patua onartzeko bertutearen etengabeko jarduerak egin behar ditu.Naturaren eta arrazoaiaren arabera bizi behar da,pasioetatik aldendu,hau da;autokontrola eta azkenik askatasuna duena eta asaldatu gabe bizi dena zoriontsua izango da.Neoplatonismoa: Platonen filosofian batez ere eta beste hainbatetan oinarritutako korronte filosfikoa da. Bi nabarmentzen dira: 1Filon neoplatonikoa, neoplatonismoaren aitzindaria, ez kristaua.jainkoa=demiurgoa.Munduak ez du hasierarik, betidanik egon da.Errealitate gorena jainkoa da eta ez da sortzailea baizik eta ordenatzailea.Errealitate gorenetik Logosa eratortzen da eta bertan ideiak edo gauzen ereduak daude. Logosek mundua ordenatzen du ideien arabera. 2Plotino neoplatonismoaren autore importante bat da.Errealitate gorena Bat,izaki guztien aurretik eta gauza guztietan agerian dagoena.Gauza guztiak Batetik datoz eta dena Batarengana itzultxzen da berriro(emanantismoa).Gizakion zoriontasuna Batengana igotzean datza(epistrofe).Denbora ulerkuntza ziklikoa da eta unibertsoa betikorra, kristautasunean ez bezala.

Agustinen Ontologia:dualismo ontoligikoa, alde batetik jainkoa eta bestetik izaki sortuak. JAINKOA kreazionismoa, ezerezetik dena sortu zuen. 1Izaki absolutua ,betierekoa,perfektua, guztuz ona,justua eta aldagaitza da. Ahalguztiduna eta berez existitzen dena, aldaezina.2Jainkoak dena sortu zuen,baita materia ere, sortzearekin batera denbora eta espazioa hasten dira.Gauza guztiak jainkoak eginak, ezerezetik sortu ditu.Izatea jainkoarengandik jaso dute izakiek.3Kreazio bat-batekoa eta osoa da.Hala ere,Kreazioa denboran zehar hedatzen da.4Jainkoaren gogoan ideiak edo izakia guztien ereduak daude.5Munduaren kreazioa ez da nahitaezkoa,erabaki borondatezko eta askea den ekintza baizik.6Jainkoaren existentziaren aldeko argudioak:argudio gnsoseologikoa,argudiokosmologikoa,argudio etikoa,ideia eredugarrien inguruko argudioa.IZAKI SORTUAK:1Jainkoak izaki kontingente guztiak ezerezetik egin zituen.2Izaki sortuak kontigenteak,aldakorrak,inperfektuak,ez dira benetako izakiak,aldaezin irauten duena baita benetakoa.3Jainkoak materia sortzean,geroaldiko izakien haziak jarri zituen materian.Hortaz,mundua sortu zenetik,izakia guztien haziak materian daude.4Izaki sortuen artean gizakia nabarmentzen da.Gizakiak badu gogoan Jainkoaren aztarna,eragina.Hau dela eta,ezagutza bernerapen prozesua da./Desberdintasuna Platonekiko ontologian. S.Agustin: dena jainkoak sortu ezerezetik. Jainkoaren gogoan daude ideiak era gauzen ereduak. Jainkoa da izaki sortzailea.Izakien existentzia kontingentea da. Platon:materia betidanikoa, ideiak mundu adigarrian eta demiurgo da printzipio ordenatzailea. Argitzapen teoria: Egia absolutua(jakituria), arrazoia + fedea, arrazoiak fedearen beharra pizten du eta era berean hau ulertzen laguntzen du. Fedeak arrazoia gidatzen du, beraz esan dezakegu biak erlazionatutak daudela. Agustinen teoria epistemologikoan maila ez berdinetan dago oinarrituta eta barnerapen prozesua da.Lehenengo mailan ezagutza sentikorra dago,bigarren mailan arrazoizko ezagutza dago eta honek beste bi mailetan banatzen da;beheko mailan zientzia ezagutza dago,non ez dagoen egia absoluturik eta datu sentikorrak orokortzen dira.Goiko mailan jakituria dago eta hori lortzeko arrazoia eta fedea elkartu behar dira.Gizakiak kontinjenteak garenez,ezin dugu egia absolutua bakarrik bilatu eta jainkoaren laguntza behar dugu gure barnean bilatzeko.

Etika: Askatasunaez da nahi duguna egitea,ongia egitea baizik.Gizakiak gaizkia egiten dugu imperfektuak garelako,baina gure arima purifikatzen eta jainkoaren graziaz baliatuz,ongia egingo dugu,beraz,askatasuna lortuko dugu.Azkenik,aske gara ongia egiten eta hori dela eta zoriontasunera helduko gara.AukeramenaGizakia ona da gizakia jainkoak sortu duelako,horregatik,gizakiak ongia egiten eta bilatzen saiatzen gara.Gizakiak imperfektuak garenez,gaizkia aukeratzen dugu.Aukeratzeko ahalmena jainkoak eman digu.Agustinen antropologia:jainkoak gizakia bere irudiaren arabera egin zuen.Gizakia izaki komposatua da:arima hilezkor eta gorputz hilkor.Bi sustantzia independenteak dira. Antropologia:Arima:1gorputz hilkor eta mundukoiz baliatzen den arima arrazoiduna da gizakia. Ariman dago lehentasuna.2Arima hilezkorra,inmateriala,jainkoak sortua,ez da preexistitzen,ezta berraragistatzen ere.3Bizitzaren printzipioa da;gorputza piztu,zaindu eta gobernatu egiten du.4Arrazoizko substantzia bat da.5Jainkoaren aztarna ariman dago.6Gizakia bekataria da,jatorrizko bekatuagatik gorputzak arima menperatuta du.Purifikatzeko bertuteak eta jainkoaren aginduak bete behar ditugu. Gorputza:1hilkorra,materiala.2Arimaren mendekoa,gorputzak biziduna izateko arima behar du.3Materian geroaldiko izakien haziak daude,jainkoak dena sortu zuenetik.4Gorputzaren eraginak arima esklabutzen du.5Gorputzaren berpizkundea: denboraren amaieran arima guztiak indibidualki epaituko dira eta gorputz guztiak berpiztuko dira.JAINKOAREN EXISTENTZIAREN ALDEKO ARGUDIOAK ESKOLASTIKAN-Argudio a priori San Antselmo Canterburykoa: Proslogion lanean jainkoaren existentziaren aldeko argudio ontologikoa defendatu zuEn.Argudio hau a priorizkoa da,jainkoaren ideia bakarrik izanda,datu sentikorrik gabe, haren existentzia ondorioztatu zuen.Honen iritziz,jainkoa "pentsa daitekeen izate handiena da",pentsa daitekeen izate handiena existitu behar da bestEla ez litzateke handiena izango.Horrela Jainkoaren kontzeptu berak bere existentzia eskatzen du,horregatik a priori.-Argudio a posteriori.Santo Tomas Akinokoa:Honela 5 argudio landu zituen jainkoaren existentzia a posteriori frogatzeko.A posteriorizko argudioa daondorioetatik o esperientzia sentikorratik hastn delako.Kausalitatearen printzipioaren arabera gauza orok kausa bat dutenez,ondorio batetik abia gaitezke ta kausa batetik bestera joan lehen kausaraa iritsi arte.//

5 froga hauek argudio eskema orokorra jarraitzn dute:1-abiapuntua(esperientziazko gertakari bat)2-frogaren ibilbidea(-esperientziazko gertakari kausalitate printzipioa aplikatzea, -menpeko kausen segidan infinitura arte igaro ezina)3-ondorioa (kausatu gabeko kausa jainkoa da)//Argudio tomistak: 1.bidea edo mugimenduarena,2bidea edo kausa arazleena,3.bidea edoizate kontingenteena,4bidea edo perfekzio mailena,5bidea edo kosmosaren ordenarena .//// E.KULTURALA-Mugimndu rlijiosoak ugaritu zirn:basamrtuko ermitak,monjeak..Erromarn hondamndian ta krisialdian erlijioetan bilatu zutn salbazioa.Erromarn gainbera Sagustini "jainkoaren hiria" idaztra eramn zion.-Eztabaida intelektual sakon askorn aroa zn: Milango ediktuak kristauei skubide berdinkta aldarrikatu zien ta 380.an Tesalonikako ediktuan kritsautasuna erlijio ofizial bihurt zn.Hala ere kristautasunarkiko desberdiak diren pentsakerakzeudn:arrianismoa,donantismoa,pelangianismoa.egoera honen eragna Sagustinen idazlanean islatzen da.-Hainbst erlijiekin kristautasunerako leen mendeetn arazo handia:tradizio kristaua integratzea ta garbitzea,kristautasuna ez desgitekoztabaidetan ta heresietan.Horretarako,patristikarn helburu filosofiko-kristaua hau zn:dogma edo teoria kristauaadieraztea ta gnostizimo ta heresietatik garbitzea.Sagustin patristikaren egile garrantzitsuenetariko bat izan zn,teoria kristaua adierazi ta integratuxuen Platonn filosofiaren bidz(SAren filosofia:platonismo kristaua zn)-Orokorki,erdi aroan zuzenbidea ta pentsakera garapen handia izan zuten,elizak izandako eragina kultur arloan 2 pentsamendu erlijiosofilosofikoetn nabarmena izan zn.Monastgiak kultura konserbatzeko ta salbatzeko leku nagusiak izn zirn, kulturagune bilakatu ziren.E.SOZIOPOLITIKOEKONOMIKOA-Krisialdiak inperioa astintzen du:San agustinen pentsamndua erromatar inperioaren hondamendian kokatu behar da.Gaingehera ulertzeko eragileak:-kanpotik,herri barbaroen erasoek kolokan jartzen dut inperioaren oreka.-Barnetik,krisi ekonomikoak miserian murgiltzn du biztanleriaren gehiengoa.Honekin batera krisi soziala zabaltzen da, gizart mailen diferentziak areagotuz.Inperioa handiegia da zen ta barrutik zatitzen da.Besttik,krisi politikoa ta anarkia nabaritu zirn.Enperadoreek erreformak bultzatu zituztn ta armada indartzeko saiakerak ere.Baina enperadorearen boterea gutxtuz joan zen.Azkenik kristautasuna zabaldu zen.-kristautasunaren zabalkuntza:Milango ediktuan Konstantinok kristautasuna onartu zuen.Tesalonikako ediktuan,Teodiosiok kristautasuna inperioaren erlijio ofizialtzat hartu zuen.-Inperioaren banaketa:Teodosioren 2semeen artean banatu zen inperioa.Honoriorentzat mndebaldekoa ta Arkadiorentzat ekialdekoa.Ekialdeko erromatar inperioak batasuna mantentzen zun baina mendebaldekoa ahuldu ta hondatu zen.Mendebaldekoa barbaroen erasongatik, erreinu independentetan banatu zen.

ARRAZOIA ETA FEDEA: S. Antselmo:arrazoiak eta fedeak agia absolutua lortzen dute,lehentasuna du fedea.Averroes:bi egi teoria(arrazoiarena ta fedearena).Tomas Akinokoa:arrazoia ta fedea bide desberdinak dira baina egi berdina lortzen dute.Ockham:autonomoagoak eta bereiziagoak Averroesekin konparatuz. PELANGIANISMOAren kontra dago Sagustin.pelangianismoak dio:gizakia jatorrizko bekaturik gabe jaiotzen da,egiten duen bekatua ez da Adanengan transmititzen.Horregatik gizakiak salbatzeko ta ongia egiteko ez du jainkoaren grazia behar.Gizakiak jainkoaren graziarik gabe ongiaegin dezake.MANIKEISMOArekin konparatuz San agustin:-manikeismoanez bezala,gaizkia da substantzia bat,ez da berez existitze,ez du existentziaindependentea,ez da printzipio bat.Gaizkia ongiaren gabezia da,existitzn den printzipio ongia da,jainkoa.-manikeismoan ez bezala,gizakiak ez ditu 2arima,1 du.Manikeismoan gizakiengan ongiaren arima ta gaitzaren arima bereizten dira.-manikeismoan ez bezala,arimainmateriala da,manikeismoan arimak materiazkoak dira.GAITZAREN ARAZOA.Sagustien filosofian gaitzaren arazoa azaltzeko sailkapena dago.1-Gaitz ontologikoa:bere filosofian gaizkia ez da berez existitzen,ez da izate dat.Gaitza ongiaren gabezia,inperfekzioa da.Gaitza ongi zehatz baten ausentzia da.2-Gaitz morala:hau gizakiak egiten duen aukeramenaren erabilera okerretik dator.Gizakia moralaren erantzulea da.3-Gaitz fisikoa edo naturala:ustelgarritasuna ez da gaitz bat,gauza sentirkorrak onak dira.Gauzak galkorrak ta hilkorrak izateagatik ez dira txarrak.Munduaren osotasunari begira,gauzak galkorrak izatea ez da gaizkia,beharrezkoa baizik.Jainkoaren existentzia:bost ibilbideak(Tomas Akinokoa):Jainkoaren existentzia frogatzen saiatu ziren.Ezagunena Tomasren gogoetak dira.5 ibilbide adierazten ditu frogatzeko:1Mugimenduarena:Aristotelesen eragina du.Munduan dagoen mugimenduaren esperientzatik abiatzen da:mugitzen den guztia zerbaitek mugitu behar du bere kabuz ez delako mugitzen;infinitura jo ezin daitekeenez Jainkoak onartu behar da, inork mugitu ezin duena eta mugimenduaren iturri dena.2Kausa arazlea:kausa oro bere aldetik kausatua da era hori beste batek kausatua eta horrela infinitura joz azken kausa aurkitzen dugu:jainkoa.3Kontingentziagatik:izaki oro garai batean izaki ezan zen, ezer ez da beharrezkoa; dena izateko pontentzian zegoen baina une batean pontzialtasun hori gainditu zuen izaki izatera igaroz.Izaki kontingntea bakariik balego orian ez litzateke ezer existituko.Izaki beharrezko bat ezinbestekoa da izaki kontingenteak izateko,potentziatik izatera igarotzea ahalbidetzen duena: jainkoa.4perfekzio mailetatik:izaki perfektutasun handiagoren edo txikiagoren atzean izaki perfektu bat onartzen du eta horrek izakietan perfekzioa handiago edo txikiadoa dagüela bereizteko ideia eredugarriak jartzen ditu gizabanako bakoitzaren baitan.Izaki perfektua baliotsua den guztiaren kausa edo zergatia da, balio guztiek berarengandik parte hartzen dutelako.5Kosmosaren ordenatik:unibertsoan,kosmosean ordena dago eta kosmosa bere mugimenduarekin eta bilakaerarekin helmuga baterantz doa.Helmuga hori jartzen duen goi adimen bat existitu behar da:jainkoa.