Filo

Platoneko ekinbide bakarra heziketa da=>morala ikasi eta irakatzi. Platoneko 3 idazlan: Protagoras, Errepublikako I. liburua eta Errepublika. Zuzentasunaz, pedagogiaz eta metafisikaz doa.
Jende guztia kanpotarrak, emakumeak eta esklaboak txarto tratatzen zuten, baina Platonek berdin tratatzen zuten, eta emakumeak esklaboen goian zeuden, gizonen baino heziketa txarragoa zuten; ginezeoetan bizitzen.
Orfismoa: budismoaren eta pitagorasen eragina zuen, eta arima bat ideien mundura pasatzearen prozesua deitzen diogu.
Pitagorikoen arimako eta zenbakietako buruzko teoriek eragin handia izan zuten Platonen filosofian. Kosmosa eta errealitatea ulertzeko zenbakiak ezagutu behar ditugu.Akademian eratzen zituzten ikasleak, pentsamendu abstraktuan mugitzeko gaitasuna lortzeko, matematikori buruzko zaletasun aparta erakutsi behar zuten.
Delfos-eko tenpluan goiburuak: 1º Ezagutu zure burua.2ª Ezer ere ez gehiegi(nada en exceso).3ªHoberena neurria da.
Sofistika: Sofistika mugimenduaren pertsona handienak hauek izan ziren: Trasimako, Gorgias edo Protagoras. Erlatibismoa aldarrikatu zuten: balioak eta kultur edukiak zuzenak ala ez-zuzenak, egiazkoak ala faltsuak dira nola begiratzen zaien. Diskurtsoak dituen argumentuak bitarikoak dira: bakarrik ikuspegia aldatu behar da. Platonen ustez, gizakiak objektibitatea aparte uzten dugu, eta interes pribatuak hartzen dugu lehentasun lehenaz. Bertutearen: sofistek entzuleak limurtzeko gaitasuna dira. Solaskideek erakutsitako arrazoiak egiazkotzat har ditzaten trebe izatea da, sofisten kautan, jokaera arrakastatsua, bertutetsua.
Erlatibismoa: Gauza bat egitean, ikuspuntu batzuk ditu, eta zirkunstantzien arabera jardun dezakegu, gauzak absolutuak ez direlako. Sokrates ez dago ados Platonekin.
Sokrates:Sokratesek ezer idatzi ez zuenez gero gainerako filosofoengan utzitako eraginagatik ezagutzen dugu.Sokrates jakintza eta bertutea biltzen ditu: Bertutea jakintzari lortzen dio onbidea jakintzaren menpe jartzen baitu.Bi urratsak:1ªIronia:Parte hartzen duten pertsonak jakituria kritikatzen dute(baina gaia jakintzen dute) mintzaidearen zalantza eta jakinezaren aitorpena lortu arte.Sokratesek erantzun desegokiak aldentzen ditu, eta egokia hartzen du.2ª Maieutika: Barneko edukiak kanporatzen ditu, eta horrekin erabakiarekin topo egiten dugu.
Neoplatonikoak: San Agustin (V.mendean), Plotino, Orgienes, Dionisio. Ongia eta zoriontasuna jainkoarekin parekatuko dute.
Arrazoimenaren eta sentimenaren arteko erlazioak:Ezagutzaranzko bidea: 1ºEzjakintasunaren maila: Benetako jakinduriaren jabe dela uste duen pertsona harroaren egoera ez-jakituria hutsa da.2ºZentzumenen maila:Zentzumenetako informazioan funtsatutako jakite-egoera erdi-mailako ezagutza da.3ºArraziomenaren maila:Arrazoimenaren azterketa, goragoko ezagutza-maila da: ezagutza izena merezi duen tankera bakarra da, emaitzatzat zientzia baitauka.
Haitzuloaren mitoa:Haitzuloa gezurrezko errealitatea da, eta kanpoaldea errealitatea da. Guk haitzuloaren barruan gaude, eta bakarrik atera ahal dugu zentzumenak ahazten eta arrazoia erabiltzen. Benetako errealitatea ideien mundua da.Gure mundu fisikoa ez da benetakoa Platonen ustez
Gizarte-sailak:1Produktugileak: Eskulangintzan trebea denak oinarrizko ondasunak ekoizteko ardura izango du. Bertute bereizgarria ere zehazteari ekiten dio:neurritasuna.2Zaintzaileak:Soldaduek gaitasun fisiko eta moralez horniturik egon behar dute. Gizartearen defentsa, eta sendotasuna, euren onbide edo bertutea.3Gobernari filosofoak:Bertua:Zuhurtasuna da.Hiritarren artetik prestuen eta hezienak agintariak izatera deituta daude.
Zuzentasuna eta politika:Platoni nolakoak izan behar luketen estatuak interesatzen dio.Mundu fisikoa ideien mundutik dator, erlazio txikiarekin. . Gizakiak bi osagaiez osatuta gaude:arimaz eta gorputzaz
Estatu-formak:Inportanteena: Aristokrazia:ez dago bide dator bat demokraziarekin. 1Timokrazia: Gobernariak lur eta bestelako ondasunez jabetzen direnean, ohore eta handinahia izaten dira gaiztotzearen bultzagarriak.2Oligarkia(dirudunak):Aginteak ondasunen jabetza du oinarri.3Demokrazia:Herriaren gobernuan funtsatzen da.41Tirania(txarrena):Gobernu-erarik ankerrena da, dirua beraren onerako.42Diktadorea:Botere osoa guztion onerako.
Zoriona eta gorengo ongia:Maitasuna beharrezkoa da ongia ezagutzeko.Arima gorputzarekin batu aurretik mundu erreala ezagutzen du.Gizakien azkeneko helburua zoriona lortzea da. Eta hori gauzatzeko arimak gidatu behar du gure bizitza, ez gorputzaren nahiak. Gorputzaren nahiak ere bete egin behar ditugu, baina neurritasunez. Platonek behin eta berriro digu onbideak ezagutzarekin bat egiten duela, eta inork ez duela maltzur jokatzen nahita.
Arima motak/bertutea):1 Arrazoi-arima/zuhurtasuna:Goi-mailako gaitasuna,gurdi gidaria,pentsamena.2Suminezko arimak/sendotasuna:zuri.3Irritsezko arimak/neurritasuna:beltz.Gurdiaren mitoa: arima 3 zatitan banaturik daudela.
Errepublika Idazlanaren gai nagusia zuzentasuna edo justizia da, baina metafisikari, politikari, ezagutzari, etikari, eta pedagogiari buruzko dotrinetan oinarritzen da.Ikergaia:Estatu zuzen baten antolaketaren hausnarketa. Lehen liburuan Platon justizia ikertzen du sakonki, eta horren barruan arimaren bertutea, (arimaren barru-oreka), arimaren zatiak beraien zeregina betetzen.Platon ez zegoen konbentziturik kontsiderazioaren inguruan, eta horren ondorioz bigarren liburua sortu zuen, eta hemen berdina egiten du, baina objekzioak jartzen.3. liburua: Ongiaren ideia azkena izaten da antzematean, ulergarriaren munduan. Mundu ikusgarria:argia.Mundu ulergarria:egiaren, ezagumenaren sortzailea=>ongia.