Euskara euskalki

Sinonimoak:1)gaixo/eri. 2)higuin/nazka. 3)alfer/nagi.4)izara/maindire 5)kapitala/estilu 6)zurrmurruak/esamesak/erran-merranak. 7)behe-lainhoa/bruma/gandua/lanbroa.8)bukatu/amaitu/ahitu/agortu.9)oratu/heldu/eutsi.10)menderatu/oinperatu/azpiratu. 11) unadura/ahidura/abaildura.12)ebatzi/ostu/lapurtu. 13)erabaki/xedatu/deliberatu. 14)apaindu/edertu.15)ispilu/Mijail 16)zango/berna. 17)ezizen/izengoiti/gaitzitzen.18)garatu/hasi/aurreratu. 19)zokoratu/baztertu/alboratu. 20)izotz/horma/jela/lai. 21)onura/etekin/mozkin/atarramentu. 22)isilean/ebaska/gordeka/ezkututan. 23)ama potenkoa/amabitxi. 24)eseki/zientzilikatu/eskegi. 25)iritzi/uste/aburu. 26)ahaztu/ahantzi/atzendu. 27)irrintzi/algara/zantzo. 28)mendixka/gailur/muino. 29)beharbada/apeka/agian. 30)haserretu/muturtu. 31)bidali/halarazi/igorri. 32)Berritsu/berbalapiko/hitzontzi. 33)krudel/auker/gupidagabe. 34)uko egin/arbuiatu. 35)laborari/nekazari. 36)ausart/izukaitz/zangar. 37)lerran-merran/zeresan/esanes. 38)duda-muda/zalantza. 39)ehortzi/lurperatu 40)gehiena/ngusi. 41)haatsa/arnasa. 42)oihanaren/basoaren. 43)aintzina/ aurrera. 44)txertatu/landatu. 45)Salbu/izan ezik. 46)oroz/guztietan. 47)tematsuak/atsekabeak. 48)antzera/gisara 49)loka/zintzilik.

Esamoldeak: 1)ez da giro oraintxe gure ikasgelan=ikasgelan haserre gabiltza. 2)ganbarra pipiak jota du horrek= burutik jota dago. 3)zozoak beleari ipurbeltz= zartaginak pertzari,ukan beltz hori. 4)auzoko behiak errape luze=bestearenak norberarenak baino hobea dirudi. 5)hau ere txakurrak ortozik=toki guztieetan gabiltza berdin. 6)hau tripa-zorria=itzelezko gosea. 7)goian zerua eta behean lurra bizi da=inolako babesik gabe bizi da. 8)hori eta atariko haizea…bat=hori eta hutaren hurrengoa…bat. 9)gogoko tokian aldaparik ez=gustuko alan erraz egiten da. 10)haizera noa, zapiak hara=komeni zaigunaren arabera jokatzen dugu edo egoeraren arabera iritzia aldatzen dugu. 11)zahar hitz, zuhur hitz=adinako pertsonen hitzek asko irakasten dute. 12)ez da beharra bezalako akuilurik=beharrak gauza asko egitera bultzatzen gaitu. 13)ikasi du zaharrak, irakatsita beharrak=zaharrak dakiena bizitzak irakatsi dio. Siglak: 1)TAO: trafiko eta aparkamenturako ordenantza. 2)HABE:helduen alabetatze eta berreshalduntzeko erakundea. 3)NA;nortasun agiria. 4)GKE:gobernuz kanpoko erakundea. 5)BEZ:balio erantsiaren zerga.

Sarrera: hizkuntzek aldaerak izaten dituzte, batik bat ahozko erabileran, eta aldaera nagusi bakoitzari dialekto deitzen zaio. Bakoitza lurralde jakin batean erabiltzen da, eta arlo fonetikoan, lexikoan eta morfosintaktikoan ezaugarri bereziak ditu. Euskararen dialektoei euskaldi deitzen zaio. Bost dira: nafar-lapurtarra, zuberotarra, nafarra,mendebaldekoa, eta erdialdekoa.  XVI.emndean, euskalkiak izan baziren. Noiz sortu ziren? Z du erantzun erraza. Historian zehar oso antzinakoak direla pentsatu izan da; gaur egun euskalkein antzinatasuna auzitan dago, eta, azken ikerketek, euskalkiek erdi aroan sortu ziren eta lehenbiziko sorguneak Gasteiz eta iruñea izan ziren.  Sailkapenak: 1- Oihenart (1592-1667) Lau euskalki bereizten zituen, akitanierrena (Ipar euskal herrikoa), baskoiera (Nafarroakoa), barduliarrema (Gipuzkoa eta Arabakoa) eta autrigoiena (Bizkaian egiten zena). 2- Manuel larramendi (1690-1766), hiru euskalki bereizten zituen, Bizkaitarra (Araba, bizkaia), giputza ( gipuzkoa) eta nafar lapurtera ( nafarroan eta ipar euskal herrian). 3- Lucien Bonaparte (1813-1891): Berak egin zuen bereizketarik nagusiena, hiru multzotan banatu zituen: -Mendebaldea( Bizkaitarra) -Erdigunea (gipuzkera, ipar eta hego nafarrera, lapurtarra) -Ekialdekoa (Zuberotar, ekialdeko behe-nafar eta mendebaldeko behe-nafar). Beraz bere ustez, 8 euskalki zeuden.

Berridazketak: 1)lizentziaturiko azterketa zail hura gainditzekotan, aldez aurretik oso ondo prestatu behaarra zuen koldok= gainditu nahi bazuen… 2)liburu mardul hau da lana egitean laguntzarik handiena eman diguna=honek eman digu.. 3)”Shrek bulaza zaitzakete Euskara iakstera?” galdetu zign kepak lehengo egunean= lehenngo egunean galdetu zigun… 4)afaria arzakenean izango zela entzun genion oaltzi, baita beraren senar-gaia etorriko zela ere= izango zela, eta bere senargaia etorriko zela entzun genion olatzi. 5) anek odno ikusten zuen bere burua lanpostu hartarako, eta enekok berea ere bai= anek eta enekok ondo ikusten zuten bere burua… 6)argi eta Garbi esan nizuen neure etxean ez azaltzeko eta, are gutxiago, oparirik ekartzeko= argi eta Garbi esan nizuen neure etxean azal ez zinteztela eta opariak ekar ez zenezatela. 7)liburu hori berori erosi eta irakurri dut, baita gustatu ere=liburu hori erosi eta irakurtzeaz gain, gustatu ere egin zait. 8)inork ere ezin uler lezake zergaitik egin duzun hori= ez dago hori zergaitik egin duzun uler lezakenik. 9)zu ni baino askoz ere indartsuagoa izan zara beti.=nik ez dut inoiz izan zu besteko indarrik. 10)garai hartan nik oso maite zintudan, eta zuk niri ere bai= garai hortan guk Elgar asko maite genuen. 11)oso harritu ginen lagunei eman zenien azalpenaz= asko harritu gintuen lagunei eman zenien azalpenak..